24. religie minojczyków, pelazgów, mykeńczyków, licja, lidia, orfizm, grecja, hellenizm

24. 8. 2. 7. 4. sztuka (cz 2)

historia sztuki minojskiej, mykeńskiej, greckiej, hellenistycznej (cz 2)

malarz niobidów stosował technikę czerwonofigurową, był uczniem malarza berlińskiego i malarza altamura, zdobił kratery, hydrie, amfory, ojnochoe, pelike, ulubione tematy mitologiczne: gigantomachia, centauromachia, amazonomachia, pożar i złupienie troi, naśladował dokonania malarstwa ściennego (polignota z tazos, mikona). 

malarz andokidesa pracował jako malarz wazowy w warsztacie garncarza andokidesa, stosował technikę mieszaną, np awers w technice czarnofigurowej, a rewers w technice czerwonofigurowej, w jego malunkach dominowały tematy mitologiczne, amazonki, wojownicy, herakles z cerberem, bachantki, sylenowie. 

makron, malarz wazowy z przełomu vi/v w pne, specjalizował się w dekorowanu kyliksów, preferował tematykę dionizyjską, malował korowody tańczących menad, sceny uczt, swobodne sceny z życia codziennego, biesiady, wojnę trojańską, mity o tezeuszu i heraklesie. 

epiktet, malarz wazowy z przełomu vi i v w pne, specjalizował się w przedstawianiu pojedynczych postaci efebów, malowanych przede wszystkim na kyliksach. poza tym malował sceny bankietowe. 

duris, ceramik z przełomu vi i v w pne, zdobił kyliksy, lekyty, rytony, skyfosy, kantarosy, fiale, aryballosy, pysidy, ojnochoe, amfory szyjowe. malował sceny z sympozjonów, kosmosu, cyklu trojańskiego, cyklu dionizyjskiego, życia kobiet, sceny rodzajowe, opiewał czyny tezeusza. 

onesimos (500-470 pne) jako pierwszy w malarstwie wazowym przedstawił akt męski, był uczniem eufroniosa, starał się przedstawiać postaci oderwane od tła, w ruchu, malował tematy z mitologii i życia codziennego, sceny gimnastyczne i sceny z sympozjonów. 

brygos, garncarz z pocz v w pne, malował włosy rozcieńczoną farbą aby uzyskać blond, współpracował z "malarzem brygosa", który malował sceny z uczt i igrzysk, pochody dionizyjskie, mitologiczne sceny tragiczne. 

sztuka w okresie wczesnoklasycznym (480-445 pne) przedstawiała postaci w sposób dynamiczny, stosowano zasady kontrapostu, portretowe wizerunki myślicieli, filozofów, marmur, chryzelefantynę (udoskonalona przez fidiasza), np myron (dyskobol, atena i marsjasz, postacie zeusa, ateny, heraklesa, herosów, akt męski, wizerunki zwierząt). polignot malował wielkie kompozycje mitologiczne z elementami pejzażu, do znanych już kolorów: białego, czarnego i czerwonego wprowadził żółty, zastosował wieloplanowość w komponowaniu scen, był twórcą kompozycji: nejyja (zejście odyseusza do hadesu), iluiperis (zburzenie troi). 

kresilas to rzeźbiarz z v w pne. nie zachowały się jego żadne dzieła. przypisuje mu się liczne portrety, rzeźby diomedesa, ateny velletri, meduzy rondanini, diany z aricci. 

kalamis to przestawiciel stylu surowego, pracował ok 475-450 pne, przekursor stosowania techniki chryzelefantynowej, tworzył wizerunki bogów, głównie w brązie, doskonałe rzeźby koni, posągi kobiece, nie zachował się żaden posąg, przypisuje mu się trzy rzeźby znane z kopii rzymskich. 

hermonaks (470-440 pne), malarz ceramiki, uczeń malarza berlińskiego, ozdabiał pelike, stamnosy, amfory szyjowe, hydrie, ojnochoe, czary, kyliksy, lekyty, zajmował pozycję pośrednią pomiędzy okresem archaicznym i klasycznym, malował sceny dionizyjskie, sceny porwań, postacie w gwałtownym ruchu. podlegał wpływom malarstwa ściennego polignota. wytyczył nowe zasady rozmieszczania grup postaci na naczyniach, wydłużanie sylwetek, zróżnicowanie ujęcia głów. 

okres klasyczny (445-404 pne) przyniósł staranne płaskorzeźby ponadnaturalnej wielkości na tympanonie, sceny mitologiczne i tradycyjne, przełamano zasadę umieszczania centralnej postaci w centrum fryzu, zwracano uwagę na właściwy rytm, harmonię, postaci mogły stykać się ze sobą, powstał "styl mokrych szat" czyli szaty przylegające do ciała (partenon, nike z olimpii pajoniosa z mende z ok 420 pne - szaty rozwiane wiatrem) (za twórcę stylu mokrych szat uchodzi mikon, twórca amazonomachii), stosowano dwa rodzaje marmuru: szary dla tła, biały dla postaci (erechtejon), przedstawiano bogów w pozach właściwych dla ludzi (balustrada świątyni nike apteros, np "nike rozwiązująca sandał”, lub "atena zadumana"). sporządzono najstarszy znany akt kobiecy przedstawiający flecistkę (relief na tronie ludovisi, 460 pne), namalowano pierwszy znany pejzaż (relief w świątyni ateny apteros ukazujący wojnę z persami). najwięksi rzeźbiarze tego okresu to fidiasz, poliktet, który założył szkołę rzeźbiarską w argos, ułożył matematyczny kanon ciała ludzkiego oparty na szerokości palca, stworzył zasadę kontrapostu, tworzył atletów z brązu, w posągach kobiecych skrócił szaty do kolan, w posągach amazonek obnażył piersi. stele nagrobne zdobiono wyidealizowanymi wizerunkami zmarłych. lykios tworzył rzeźby o tematyce mitologicznej i sceny z życia codziennego. 

w malarstwie wprowadzono mieszanie barwników z żółtkiem jaj (agatarchos z samos). apollodoros stosował metodę światłocienia zwaną skiagrafią (światłocień polegający na takim zestawieniu barw obok siebie, żeby z daleka dawały wyobrażenie trójwymiarowości), którą rozwinęli zeuksis z heraklei, parrasjos z efezu, timantes z kyntos. malowano pejzaże, wątki mitologiczne (np timantes "ofiara ifigenii"). stosowano iluzjonizm, np rodzina centaurów odwzajemniających przywiązanie, uczucia rodzinne i ciepło. 

w ceramice panował styl bogaty (420-400 pne) polegający na przeniesieniu z malarstwa monumentalnego na wazy obrazów przedstawiających zadumane, romantyczne postaci, elementy przyrody, kompozycje wieloplanowe, np "malarz z eretrii". malunki przedstawiają przede wszystkim sceny z życia kobiet, pełnych gracji, finezji, roztańczonych. największymi przedstawicielami stylu byli apollodors z aten, parrajos i zeuksis z heraklei, którzy uprawiali malarstwo ścienne i wazowe. parrajos przekazywał stan duszy. malarzami stricte wazowymi byli: malarz ajzona, malarz kadmosa, malarz mejdiasa, którzy przedstawiali teatralne i dramatyczne ruchy postaci i dekoracje z girland i biżuterii. 

meidias (koniec v w pne) był garncarzem i malarzem wazowym, uczniem ajzona, malował sceny rodzajowe, zwłaszcza z udziałem kobiet, sceny z życia kobiet i mitu afrodyty, wywarł wpływ na twórców stylu kerczeńskiego. 

malarz achillesa malował amfory z wyobrażeniami achillesa i bryzejdy, oparte na dziełach polikteta (zwłaszcza rzeźbie doryfosa). lekyty pogrzebowe białe wzorowano na dziełach polignota i mikona (np dziewczyna przynosząca szkatułkę swojej pani, młodzieniec żegnający żonę, wojownik zakładający zbroję).

Waldemar Mierniczek