24. religie minojczyków, pelazgów, mykeńczyków, licja, lidia, orfizm, grecja, hellenizm

 

24. 8. 2. 7. 7. etyka (cz 1)

 

bóstwa

 

hestia reprezentowała moralną ideę czystości i trwałości życia rodzinnego. 

atena była uważana za uosobienie cnót ateńskich. 

aello to harpia zobowiązana przez bogów do karania za zbrodnie, zabierała skazanych do tartaru i tam torturowała. 

acypete wymierzała z woli bogów kary za przestępstwa. 

w czasie trwania wieku złotego panowała powszechna prawość i uczciwość.

 

pojęcia etyczne

 

nomos to pojęcie oznaczające między innymi ład i prawo społeczne lub kosmiczne. 

szczęście to właściwe funkcjonowanie duszy. 

szczerość jest cnotą, jej przeciwieństwami są dwulicowość, fałszywość, hipokryzja. 

sophrosyne to zdrowy rozsądek, dobry rozum, który bogowie mogą człowiekowi odebrać lub przywrócić, rozwaga, panowanie nad sobą, umiar, powściągliwość. 

eudajmonia to funkcjonowanie człowieka pełne ducha, co powoduje, że jego życie staje się najlepsze z możliwych. 

kalokagathia to wychowanie moralne, skromne postępowanie, umiarkowanie, szacunek dla starszych, w tym do nauczycieli. 

sybarytyzm to leniwy, wygodny tryb życia w luksusach i dostatku, wygodnictwo. pojęcie wzięło nazwę od miasta sybaris, którego mieszkańcy wiedli dostatnie życie folgując wszelkim przyjemnościom. 

arete to rodzaj cnoty objawiającej się w zwycięstwie sportowca i męstwie wojennym (sparta), początkowo męstwo i bohaterstwo. w archaiku arete oznaczała wykonywanie ściśle określonych powinności wynikających z roli jednostki w społeczeństwie, w okresie klasycznym - zdatność do osiągania celów. 

w sparcie moralne było wszystko, co służyło sparcie i jej obywatelom. ten, kto nie był spartaninem, nie mógł liczyć na uczciwość spartan. kradzieże i oszustwa były na porządku dziennym. w zdobytych miastach spartanie mordowali wszystkich mężczyzn, a czasami całą ludność.

 

przykłady działania zasad etycznych

 

fineus i kleopatra mieli synów pandiona i pleksipposa. druga żona fineusa idaja oskarżyła ich niesłusznie o zniewagę, a fineus ich uwięził. bogowie za karę zesłali na niego harpie, które porywały i zanieczyszczały jedzenie zanim zdążył je włożyć do ust. bracia kleopatry kalais i zetes wybawili go od śmierci głodowej (fineus jako wieszczek nie przewidział swojej przyszłości). 

fyleus, syn augiasza, został z heraklesem wypędzony z elidy. augiasz przyrzekł oddać heraklesowi dziesiątą cześć stada po wyczyszczeniu stajni. kiedy herakles po wykonaniu zadania przyszedł po nagrodę, augiasz wyparł się umowy, ale fyleus, który był świadkiem poparł herosa. po wykonaniu dwunastu zadań herakles zebrał ludzi i ruszył na elidę, zabił augiasza i jego synów z wyjątkiem fyleusa, którego osadził na tronie. 

biton, syn kidyppy, kapłanki hery, brat kleobisa, wzór miłości synowskiej, nie miał wołów, które mogłyby pracować w polu, wraz z bratem zaprzągł się do wozu i zawiózł matkę do oddalonej świątyni. kidyppa poruszona ich czcią, poprosiła bogów o największe szczęście dla swoich synów. hera wysłała do nich tanatosa (śmierć) w czasie snu. 

caritas romana - rzymskie miłosierdzie (legenda) - pero karmiła piersią swojego ojca cymona, skazanego na śmierć przez zagłodzenie. po odkryciu poświęcenia córki, cymon został ułaskawiony (hellenizm).

Waldemar Mierniczek