24. religie minojczyków, pelazgów, mykeńczyków, licja, lidia, orfizm, grecja, hellenizm

24. 9. 5. 5. wróżenie, wyrocznie (cz 6)

wyrocznie niezidentyfikowane (cz 2)

akrizjos, syn abasa, mąż eurydyki, ojciec danae, w obawie przed przepowiednią że zginie z rąk własnego wnuka, wyrzucił córkę i jej syna do morza. zabił go perseusz podczas igrzysk w pelasgiotis rzucając dyskiem. 

rozwinięty mit: akrizjos usłyszał od wyroczni, że nie będzie miał syna, a jego jedynym męskim potomkiem będzie syn jedynej córki danae. zginie z ręki tego potomka. zamknął danae w podziemnej spiżowej komnacie. zeus przeniknął do komnaty w postaci złotego deszczu padającego na łono księżniczki. akrizjos nie dawał temu wiary i oskarżał o ojcostwo swego brata projtosa. 

ilos wygrał turniej zorganizowany przez króla frygii i dostał w nagrodę 50 młodych mężczyzn i kobiet i krowę. na skutek słów wyroczni, założył miasto w miejscu, gdzie krowa stanęła na odpoczynek, a to było ilos czyli troja. 

palladion to magiczny posąg ateny, posążek opiekuńczy troi, chroniący je talizman. przepowiednia oznajmiła (lub przepowiedział to kalchas), że troja nie padnie, póki palladion będzie się znajdował w troi (mykeńczycy, grecja). 

przepowiednia głosiła, że troja nie zostanie zdobyta, jeżeli konie napiją się wody z rzeki skamander, dlatego odyseusz i diomedes wykradli dwa bielsze od śniegu rumaki resosa i zabili właściciela (mykeńczycy, grecja). 

wyrocznia przepowiedziała, że troja nie padnie, póki hektor będzie żył. hektor poległ w walce z achillesem (mykeńczycy, grecja). 

przepowiednia głosiła (lub kalchas), że zwycięstwo pod troją będzie możliwe, jeżeli achilles zjawi się pod troją, i dodawała, że heros zapłaci za to życiem. tetyda ukrywała go wśród córek likomedesa na skiros. odyseusz rozpoznał go, gdy przed córkami rozłożył pachnidła, a achilles sięgnął po miecz. 

inne przepowiednie związane z achilesem: będzie żył długo i szczęśliwie, lecz umrze zapomniany, umrze młodo zdywając chwałę, zginie zaraz po zabiciu hektora. 

według przepowiedni troja nie zostałaby zdobyta, gdyby troilos dożył 20 lat. achilles przygotował zasadzkę przy wodopoju w okolicach bramy skajskiej, gdzie młodzieniec towarzyszył siostrze poliksenie lub sam przybył napoić konie. uciekł przed achillesem. achilles dopadł go w świątynii apollina lub u stóp palladionu, zabił i uciął mu głowę. apollo poprzysiągł zemstę achillesowi. inna wersja: achilles złożył go w ofierze. inna wersja: troilos schronił się w świątyni apollina tymbrejskiego, aby ukryć się przed zakochanym w nim achillesie, który, po nieudanych próbach skłonienia go do wyjścia, zabił go włócznią. 

na kilka dni przed porodem hekabe miała proroczy sen, że wyda na świat żagiew, od której spłonie całe miasto. wróżbici przepowiedzieli, że dziecko będzie przyczyną upadku troi. dziecko zostało oddane pasterzowi agealosowi, aby porzucił je w górach, a ten nadał mu imię parys i wychował wraz z własnymi dziećmi. gdy parys dorósł trafił na dwór priama i hekabe, gdzie poznał go brat deifobos. 

parys został raniony prze filokteta i udał się w góry ida do swej żony ojnone, gdyż według przepowiedni tylko ona mogła go uleczyć, ale ona odmówiła z powodu jego zdrad. parys powrócił do troi i zmarł. ojnone dręczona wyrzutami sumienia udała się do troi, ale ponieważ przybyła za późno, popełniła samobójstwo. 

odyseusz lub neoptolemos zabił astyanaksa, syna hektora i andromachy, zrzucając go z murów miejskich, aby uniemożliwić przepowiednię, że odbuduje troję. 

przepowiednia głosiła, że troja odrodzi się w rzymie (mykeńczycy, grecja). 

przepowiednia głosiła, że peliasa zabije młody chłopak, który wejdzie do miasta w jednym sandale, tak wszedł jazon, dlatego pelias wysłał go po złote runo. 

przed wyprawą argonautów wieszczek przepowiedział ankajosowi, że nie skosztuje nigdy wina z winorośli, którą zasadził przed wyjazdem. kiedy wrócił doniesiono mu, że właśnie zebrano pierwsze owoce z tego krzewu. napełnił puchar i wypomniał wieszczkowi, że fałszywie prorokował, a on na to "panie niejedno jeszcze może się wydarzyć między ustami a brzegiem pucharu". wtedy wpadł sługa z wiadomością, że dzik wdarł się do winnicy i tratuje ją. ankajos odstawił puchar in poszedł zabić dzika, ale to dzik go zabił. 

melanion, syn amfidamasa, zakochał się w atalancie, która nie chciała za niego wyjść, gdyż usłyszała wyrocznię, że po ślubie zostanie przemieniona w zwierzę. 

antilochos uratował ojca przed śmiercią z ręki memnona i sam zginął, przez co spełniła się przepowiednia, która ostrzegała, żeby wystrzegał się etiopczyka. 

amfitrion nie mógł zdobyć tafos z powodu przepowiedni, która mówiła, że nie można tego dokonać za życia pterelaosa, które zależało od złotego włosa. komajto (córka króla), zakochana w amfitrionie ucięła ten włos. amfitrion zawładnął miastem, złupił je, a komajto skazał na śmierć. 

w grocie na stokach góry kirfis mieszkał potwór lamia, który porywał ludzi i stada zwierząt i pożerał je. mieszkańcy udali się do wyroczni, w której apollo kazał złożyć w ofierze jednego z nich. mieszkańcy podjęli decyzję, że poświęcą mieszkańca delf, urodziwego i stanowiącego wzór obyczajów alkyoneusa. kapłani uwieńczyli go i poprowadzili w procesji do bestii. po drodze spotkali eurybatosa, który zapałał miłością do młodzieńca i próbował go uwolnić. nie mogąc tego uczynić, poprosił aby mógł zająć jego miejsce na co kapłani wyrazili zgodę. 

aristomachus chciał zdobyć mykeny, ale nieprawidłowo zinterpretował przepowiednię, nie udało się i padł w bitwie. 

nannakos panował 300 lat. wyrocznia zapowiedziała, że po jego śmierci cały lud zostanie wytracony. gdy zmarł wszyscy zginęli w powodzi. 

gwałtowna śmierć amfiarosa była podstawą funkcjonowania wyroczni. 

wyrocznia poradziła wprowadzić kult linosa w argolidzie. 

tantal postanowił sprawdzić prorocze zdolności bogów i zaprosił ich do swojej siedziby na wieczerzę. przygotował ciało swego syna pelopsa pocięte na kawałki, ugotowane i upieczone. demeter pogrążona w tęsknocie po stracie persefony ogryzła całą łopatkę (lub też podczas głodu nie miał żadnego zwierzęcia, aby poświęcić jako ofiarę bogom). zeus wykrył zbrodnię. 

córce polikratesa śniło się, że jej ojca kąpać będzie zeus i namaszczał będzie helios. sen sprawdził się w ten sposób, że polikrates został ukrzyżowany. ilekroć padał deszcz, zeus kąpał jego ciało, a gdy wychodziło slońce, ciało polikratesa namaszczał helios. 

gdy wybuchła plaga ogólnoświatowa, wyrocznia apollina powiedziała, że ateńczycy powinni odmówić modlitwę w imieniu wszystkich. ludy wysłały swoich ambasadorów do aten, abaris został posłańcem hiperboreadów. 

we frygii zabrakło władcy i nastała wojna domowa. wyrocznia zapowiedziała, że nowym królem zostanie ten, kto wjedzie do miasta na prostym wozie. pierwszy wjechał biedny wieśniak gordias, który przyjechał z żoną do miasta w wozie zaprzężonym w wołu. został obwołany królem. umieścił wóz w świątyni zeusa przymocowując go u powały za pomocą węzła gordyjskiego. według przepowiedni wyroczni człowiek, który rozwiąże węzeł zostanie panem frygii. w 333 pne aleksander macedoński zorientował się, że nie rozwiąże węzła, dobył miecz i przeciął węzeł, według innej wersji wyciągnął dyszel, co spowodowało rozłączenie się części wozu. 

lasos z hermione udowodnił, że niektóre przepowiednie są sfałszowane. został wygnany z aten. przebywał na dworze kserksesa i zachęcał go przepowiedniami do wojny z grecją.

Waldemar Mierniczek