24. religie minojczyków, pelazgów, mykeńczyków, licja, lidia, orfizm, grecja, hellenizm

24. 9. 5. 7. klątwy, przysięgi, zaklęcia, błogosławieństwa

 

zeus jako horkios strzegł nienaruszalności przysięgi. 

horkos, syn eris, która zrodziła go sama z siebie, lub etera i gai, był bogiem przysięgi, zadawał kary oszustom. 

heliosa wzywano na świadka przysięgi, ponieważ przed jego obliczem nic nie ukryło się. 

uroczyste przysięgi składano na imię sosipolisa. 

najuroczystsze przysięgi składano na bóstwo styks. 

ponieważ nie wypadało wymieniać imion erynii, nazywano je, między innymi, araj (klątwy). 

gaja wywróżyła zeusowi utratę tronu z rąk syna, zrodzonego z małżonki metydy. 

kiedy koza amaltea ułamała róg, mały zeus wziął go do ręki i pobłogosławił. w ten sposób powstał róg obfitości, który napełniał się wszystkim, czego zapragnął jego posiadacz. 

apollo przejął władzę nad wyrocznią delficką zabijając węża-smoka pytona (lub delfyne), strzegącego tajemnej wiedzy ukrytej pod ziemią. z tego czynu, będącego przekleństwem, należało oczyścić się, więc został przekaźnikiem wyroków zeusa, zwłaszcza w zakresie obrzędów oczyszczenia po zbrodni zabójstwa. 

apollo dał kasandrze, córce priama, dar przewidywania przyszłości, a gdy odrzuciła jego awanse, rzucił na nią przekleństwo i nikt nie dawał wiary jej przepowiedniom (mykeńczycy, grecja). 

filoktet wyruszył pod troję. w trakcie drogi ukąsił go wąż w palec u nogi lub zranił się własną strzałą, co było karą za to, że zdradził miejsce pochówku heraklesa, chociaż obiecał mu, że nikomu o tym nie powie. rana zaczęła ropieć i grecy zostawili go na limnos, na ziemi cyklopów. 

posejdon rzucił klątwę na pazyfae i zakochała się w byku kreteńskim. 

melissos rzucił w świątyni posejdona przekleństwo na ród bakchiadów po czym popełnił samobójstwo rzucając się do morza. 

kiedy polifem został oślepiony przez odyseusza i odyseusz przechwalał się tym co zrobił, polifem modlił się do swego ojca posejdona, aby obłożył odyseusza klątwą, aby nigdy nie dotarł do itaki, a jeśliby mu się to udało, żeby stracił całą załogę, statek i zastał dom w rozbiciu (odyseja). 

po zakończeniu wojny trojańskiej, idomeneus, król krety, wracał do domu. rozszalała się burza. idomeneus obiecał posejdonowi, że za uratowanie życia złoży mu w ofierze pierwszą rzecz jaką zobaczy, a był to jego syn orsylochos. bogowie byli źli, że złożył syna w ofierze i zesłali na kretę zarazę. idomeneus został wygnany do kalabrii. 

atena utkała szatę, którą podarowała harmonii jako prezent ślubny (zawarcie związku z kadmosem). szata i naszyjnik zrobiony przez hefajstosa stały się przeklęte i sprowadzały nieszczęście na każdego ich posiadacza. naszyjnik trafił w końcu do ateny w delfach. 

alkinoe wynajęła robotnice do przędzenia, ale nie zgodziła się na wypłatę wynagrodzenia. prządka przeklęła alkinoe powołując atenę na świadka. atena zesłała na alkinoe karę w postaci szału i namiętności do ksantosa. przeklęta porzuciła małżonka i potomstwo. podczas podróży morskiej opętanie minęło, alkinoe uświadomiła sobie swoje postępowanie, wpadła w rozpacz i popełniła samobójstwo rzucając się do morza. 

atena przeklęła flet ponieważ wydymał jej policzki. 

tuż przed śmiercią ojnomaos przeklął swojego woźnicę myrtilosa życząc mu śmierci z rąk pelopsa. kiedy po wygranym wyścigu pelops jechał rydwanem z hippodameją, zszedł z rydwanu i poszedł po wodę, myrtilos próbował zgwałcić hippodameję. pelops zabił za to woźnicę zrzucając go do morza. myrtilos w ostatnich chwilach życia przeklął ród pelopsa. 

klątwa na rodzie pelopidów powstała w sposób opisany wyżej lub z powodu zamordowania myrtilosa przez hermesa, ojca pelopsa. 

atreus, syn pelopsa i hippodamei, został wraz z bratem tiestesem wypędzony przez ojca za zabicie przyrodniego brata chrysipposa. klątwa pelopsa spowodowała wiele zdrad i zbrodni w rodzie. tiestes uwiódł żonę atreusa. atreus podał tiestesowi mięso jego synów. tiestes przeklął atreusa i jego ród, przyczynił się do śmierci hippodamei i atreusa, którego zabił ajgistos (mykeńczycy, grecja). 

agamemnon zabił tantala, męża klitajmestry i ich dziecko. kiedy ścigali go dioskurowie, ukrył się i podjął próbę dogadania się. musiał poślubić klitajmestrę, a rozpoczęte w ten sposób małżeństwo było przeklęte (mykeńczycy, grecja). 

bogowie przebaczyli orestesowi, synowi agamemnona, i zdjęli klątwę z rodu atrydów (mykeńczycy, grecja). 

labdakos, król teb, ściągnął na siebie i swój ród klątwę hery zabijając jednego z jej smoków. wynik klątwy: tragiczne życie edypa, pojedynek braci eteoklesa i polinika, śmierć antygony, wydarzenia związane z ismeną, hajmonem, eurydyką. 

inna wersja powstania klątwy: chrysippos, syn pelopsa i aksjoche, stał się przedmiotem miłości lajosa. zakochany uczył chrysipposa powozić rydwanem, porwał z igrzysk nemejskich i zmusił do cielesnego obcowania, a potem porzucił na pustkowiu. pelops rzucił klątwę na ród lajosa. 

syzyf udał się do wyroczni i uzyskał informację, że jeżeli zdoła spłodzić potomka ze swą bratanicą tyro, to uda mu się zemścić na bracie salmoneusie. uwiódł tyro, urodzili się dwaj chłopcy, zabici po urodzeniu przez matkę, gdyż tyro poznała los jaki ma spotkać ich w przyszłości. syzyf odpokutował w hadesie za swoją zbrodnię. 

z powodu suszy w therze wylosowano po jednym mężczyźnie z każdej rodziny i pod groźbą kary śmierci kazano im udać się do kolonii. cała społeczność zobowiązała się przekląć tego, kto nie podporządkuje się decyzji wspólnoty. powrót był możliwy po pięciu latach przy pełnym niepowodzeniu kolonizacji. opuszczając polis koloniści zostawiali groby przodków i bóstwa opiekuńcze, co zostało zrekompensowane błogosławieństwem bogów. 

helios przysiągł na styks, że spełni życzenie faetona. 

pejritoos i tezeusz potwierdzili przyjaźń przysięgą. przysięgli, że zdobędą, każdy dla drugiego, córki zeusa za żony. 

amykos przegrał pojedynek pięściarski z polideukesem, który zobowiązał pokonanego przysięgą, aby zaprzestał zabijać cudzoziemców. 

choreja trójjedyna, połączenie tańca, muzyki i pieśni, przybiera postać chorei obrzędowej i chorei roboczej. choreja obrzędowa ma postać modlitwy, nigdy zaklęcia. 

sanktuarium aglauros mieściła się w grocie na zboczu akropolu, w niej młodzieńcy ateńscy otrzymywali swoją pierwszą zbroję i składali przysięgę na wierność ojczyźnie. 

w grecji nie było zawodowych sędziów. wyłonieni sędziowie składali obwarowaną klątwą "przysięgę heliestów". przysięgano na zeusa, demeter i apollina. 

pitagorejczycy byli zwalniani z niewoli po wypowiedzeniu przysięgi, że wrócą i wracali. fragment przysięgi pitagorejczyków: "przysięgam na tego, który naszym duszom dał tetraksys, mający w sobie korzenie i źródło wiecznej natury". 

sowy lecące nad grekami były interpretowane jako błogosławieństwo ateny, np podczas zwycięstwa agatoklesa nad kartaginą lub w czasie bitwy pod salaminą. 

opłynięcie skały petra tu romiu (skała afrodyty) o północy nago przy pełni księżyca powoduje różne błogosławieństwa.

Waldemar Mierniczek