24. religie minojczyków, pelazgów, mykeńczyków, licja, lidia, orfizm, grecja, hellenizm

 24. 9. 6. 1. 1. misterium (cz 3)

misteria dionizyjskie

 

dionizos był bogiem religijnych obrzędów podobnych do tych odprawianych na cześć demeter i persefony. 

misteria dionizosa należały do najbardziej sekretnych, w ich arkana wprowadziła go rea we frygii. 

hera pokarała dionizosa obłąkaniem, a on wędował na czele menad i satyrów po świecie promując misteria. w trakcie podróży wstąpił do argos, gdzie perseusz opierał się wprowadzeniu kultu, za co kraj został ukarany przez dionizosa: kobiety zostały dotknięte szaleństwem i zjadały własne dzieci. perseusz przebłagał dionizosa i wzniósł mu świątynię. inna wersja: perseusz wygrał spór z dionizosem i utopił go w jeziorze lernejskim, zabił także ariadnę. 

kultowi dionizosa przeciwstawiali się likurg i penteusz, ale zostali przez niego surowo ukarani. 

penteusz, syn echiona i agaue, król teb, był przeciwny wprowadzeniu kultu dionizosa i zakazał kobietom uczestnictwa w obrzędach dionizyjskich. za radą boga, którego uwięził, ale nie poznał, przyglądał się obchodom ukryty w konarach drzew. rozszalałe menady odkryły jego obecność i rozszarpały go. jego matka w radosnym upojeniu pobiegła z głową syna do domu, gdzie uświadomiła sobie okrucieństwo swego czynu, oprzytomniała i uciekła do illirii. 

w trackich misteriach dionizos miał na sobie skórę lisa symbolizującą nowe życie. 

bluszcz żuto w trakcie orgii dionizyjskich, aby zwiększyć siły witalne, dodawano do wina jako afrodyzjak. 

sparagmos to rytuał odprawiany podczas misteriów dionizyjskich polegający na rozerwaniu żywcem zwierzęcia (głównie małych zwierząt, ale zdarzały się byki) przeznaczonego na ofiarę. 

onomakritos (ok 530-480 pne) zreformował kult dionizosa i upowszechnił go. 

pomiędzy iii i i w pne upowszechniły się orgie dionizyjskie (bachanalia) i misteria orfickie odwołujące się do mitu o pożarciu dionizosa-zagreusa przez tytanów i odrodzeniu się go w postaci dionizosa-lyseuksa (wyzwoliciela).

 

trackie misteria na cześć bogini bendis

 

syryjskie misteria atargatisa i adonisa

 

w czasach synkretyzmu religijnego.

 

misteria izydy i ozyrysa

 

w czasach synkretyzmu religijnego. praktyki religijne odprawiano w serapejonie. pojawił się wątek pasyjny, opłakiwano śmierć bóstwa i radowano się z jego wskrzeszenia. praktykowano oczyszczenie przez obmycie (np w rzece) i uwolnienie od grzechów (hellenizm).

Waldemar MIerniczek