25. religie etrusków, italików, sabinów, wenetów, rzymian i włochów

25. 2. 6. bogowie - osoby żyjący

 

mamy tu przykłady przede wszystkim władców, którzy żądali dla siebie kultu boskiego. generalnie rzecz biorąc, nie był to kult wynikający bezpośrednio z boskiego pochodzenia, np od nieba, jak w chinach, lub od słońca, jak w egipcie, tylko deifikacja za zasługi dla państwa, a w czasach cesarstwa deifikacja automatyczna typu polityczno-administracyjnego. 

mezencjusz, król caere w etrurii, został wygnany z miasta wraz z synem po tym jak zażądał dla siebie ofiar z pierwocin płodów. jest to przykład, że nie każda deifikacja udawała się. 

latynus, król lacjum, zniknął w tajemniczy sposób w czasie wojny z caere i był czczony przez związek latyński jako jupiter. 

ewander został deifikowany. jego ołtarz znajdował się na awentynie. 

juliusz cezar wywodził ród juliuszów od eneasza i wenus. został po śmierci ogłoszony bogiem jako divus iulius. później senat skwapliwie uznawał cesarzy za świętych (divus), początkowo, po śmierci, później za życia np kaligula, później uznawał świętość żon i ulubieńców cesarzy - np liwii, żona oktawiana augusta, antinousa, ulubieńca hadriana. kult antinousa utrzymał się przez kilka wieków. 

oktawian august zapoczątkował kult cesarzy w tolosie ateny w delfach. początkowo był czczony jako augustus, czyli półbóg, geniusz (lares augusti). na wschodzie istniał autentyczny kult jego osoby. 

deifikowanym cesarzom stawiano świątynie, w których oddawano kult im i romie. (np oktawian august). 

kaligula żądał oddawania sobie czci jako jowiszowi, planował powierzenie urzędu konsula swojemu koniowi incitatusowi. 

julia druzylla, siostra kaliguli, była pierwszą kobietą deifikowaną w rzymie, stało się to na rozkaz kaliguli, była czczona jako pantea. 

liwia druzylla została zaliczona w poczet bogów jako diva augusta przez kaligulę. 

deifikowani cesarze: klaudiusz, który z woli nerona miał otrzymać własną świątynię, neron, wespazjan, tytus, od czasów panowania nerwy (96-98) niewielu cesarzy nie zostało ubóstwionych. 

hadrian, septymiusz sewer, pertynaks, konstancjusz, chlorus (wyznawca sol invictus), klaudiusz ii gocki, który wywodził swoje pochodzenie od ilosa, byli deifikowani. marek aureliusz został ubóstwiony po śmierci. 

vibia sabina, żona hadriana, została po śmierci zaliczona w poczet bogów. 

dioklecjan kazał uznawać się za potomka jowisza po tym jak maksymian kazał uważać się za potomka herkulesa. 

kommodus, podobnie jak kaligula i domicjan, wymagał oddawania sobie czci boskiej, kazał uznać się za wcielenie herkulesa, nosił skórę lwa i potężną maczugę. jego kochanka marcja została amazonką i występowała w stroju amazonki. po śmierci kommodus został uznany cesarzem wyklętym (damnatio memoriae), rehabilitowany przez septymiusza sewera i deifikowany. 

na cześć aleksandra z abonuteichis, który nie był cesarzem, ustanowiono boskie misteria (niepotwierdzone).

Waldemar Mierniczek