25. religie etrusków, italików, sabinów, wenetów, rzymian i włochów

25. 7. 1. 2. ptaki/jajko

 

dla etrusków każdy ptak i każde zwierzę było potencjalnym źródłem wiedzy o bogach. z obserwacji ptaków i zwierząt powstawały rytuały. 

charon był przestawiany ze skrzydłami (etruskowie). 

mantus, król świata podziemnego, był przestawiany ze skrzydłami (etruskowie). 

kupidyn był przedstawiany ze skrzydłami u ramion. 

striges to skrzydlate demony żeńskie pod postacią ptaka z zakrzywionymi szponami, albo pół ptaki, pół ludzie. kiedy striges zaatakowały syna króla prokasa, nimfa carna uratowała dziecko od śmierci dzięki zaklęciom i rytuałom (owidiusz). 

turan była przedstawiana ze skrzydłami, jej świętymi zwierzętami były gołąb i łabędź (etruskowie). 

na świecie żył tylko jeden feniks o purpurowym ubarwieniu ze złotą głową i niebiesko-różowym ogonem i z grzebieniem piór na głowie. żył 540 lat. potem budował gniazdo z wonności i przypraw, w którym ginął. z kości i szpiku odradzał się w postaci czerwia, który przemieniał się w pisklę i ostatecznie w ptaka. gniazdo z resztkami poprzednika zanosił do miasta słońca położonego nieopodal panchai (pliniusz). 

symbolem i atrybutem jowisza był orzeł. 

orzeł był jednym z symboli legionów rzymskich, a także emblematem cesarza jako zwierzchnika armii, uniwersalnym symbol państwa rzymskiego. w konstantynopolu orzeł dwugłowy nawiązywał do janusa. patrzył na lewo na rzym i na prawo na konstantynopol. 

tanakwil przepowiedziała, że tarkwiniusz stary zostanie królem rzymu, gdyż w drodze do miasta orzeł porwał kapelusz tarkwiniusza, a później mu go zwrócił. 

romulus i remus postanowili założyć miasto. romulus usiadł na kapitolu, a remus na awentynie. remus zobaczył znak w postaci sześciu sępów, a romulus w postaci dwunastu sępów. uznano, że to romulus ma założyć miasto. 

auspicjum to metoda poznawania woli bogów z lotu wielkich ptaków jak orzeł i sęp, a także obserwacja kur przechowywanych specjalnie w tym celu. kury karmiono ziarnem i patrzono w jaki sposób jadły. im łapczywiej jadły, tym wróżba była pomyślniejsza. 

podczas compitaliów składano w mieście kurę na ofiarę. 

marsowi poświęcono dzięcioła. 

dzięcioł pomagał wilczycy w wychowaniu romulusa i remusa. 

pikus wzgardził wdziękami kirke, która zamieniła go w dzięcioła, ponieważ wróżył przy pomocy dzięcioła. 

canens to personifikacja śpiewu, żona pikusa. gdy kirke zamieniła pikusa w dzięcioła, canens wyruszyła na poszukiwanie. po sześciu dniach i nocach padła z wyczerpania nad brzegiem tybru, tam zaśpiewała i rozpłynęła się w powietrzu. 

wenus towarzyszyły gołębie, jeździła w rydwanie zaprzężonym w gołębie (italikowie, rzym). 

atrybutem fides była synogarlica. 

sowa towarzyszyła minerwie i była jej atrybutem. 

sowa jest alegorią mądrości. 

nyktimene, córka epopeusa, została zgwałcona przez własnego ojca. schroniła się w lesie i ze wstydu nie pokazywała twarzy za dnia. minerwa zamieniła ją w sowę. 

hukanie sów siedzących na dachu było uważane za zapowiedź śmierci jednego z domowników. w ten sposób została przepowiedziana śmierć juliusza cezara i kilku cesarzy. 

pióro sowy położone w pobliżu śpiącego miało sprawić, że mówił przed sen, wyjawiając sekrety. 

w czasie paganaliów składano ofiary dla ceres i mater tellus, prosząc o ochronę zasiewów przed ptakami. 

hekate składano jaja przed jej posągiem postawionym na rozstajach dróg. 

w starożytnym rzymie znano zwyczaj malowania pisanek. 

legendy: 

bazyliszek to wąż z jaśniejszą plamą na głowie w kształcie korony lub czworonogi kogut w koronie, o żółtym upierzeniu, ze skrzydłami, ogonem węża, zakończonym hakiem lub drugą kogucią głową. bazyliszek zabijał wszystkie stworzenia, żył na pustyni, jego spojrzenie rozsadzało kamienie i wypalało zieleń. 

w 390 pne gallowie postanowili zdobyć nocą wzgórze kapitolu. wybrali najbardziej strome podejście. kiedy obrońcy miasta zasnęli, o zbliżaniu się wroga ostrzegły gęsi poświęcone junonie, atak został odparty, rzymianie obnieśli jedną z gęsi w lektyce, psy zostały ukarane (jednego z nich powieszono).

Waldemar Mierniczek