25. religie etrusków, italików, sabinów, wenetów, rzymian i włochów

25. 8. 2. 7. 1. wojna, bóstwa militarne, pokój (cz 3)

wojna trojańska, wojny eneasza, ewandra i tarchona

 

echeklos, syn agenora, został zabity przez achillesa. 

antenor, doradca priama, zwolennik oddania heleny menelaosowi, został oszczędzony przez zwycięzców po upadku troi, udał się do italii. 

eneasz, syn anchizesa i wenus, po upadku troi uciekł z niej zabierając żonę kreuzę i syna askaniusza (ojca wyniósł na plecach), zatrzymali się w świątyni ceres w świętym gaju, gdzie eneasz zauważył brak żony. 

kreuza, córka priama i hekabe, żona eneasza, matka askaniusza, po upadku troi uciekła z miasta, ale w pewnej chwili zginęła z oczu innych uciekających. eneasz wrócił po nią do złupionego miasta, gdzie ukazała mu się zjawa kreuzy, która zginęła w troi. 

eneasz wraz z innymi zbiegami uciekł do frygii, gdzie u stóp góry ida zbudowali okręty. 

inna wersja: eneasz uciekł z troi do tracji, gdyż uważał traków za przyjaciół. polidor opowiedział mu, w jak podstępny sposób król traków zamordował go i zdradził sojuszników. eneasz postanowił udać się na kretę. 

misenos przyłączył się do eneasza, z którym płynął do italii. na statku był trębaczem. gdy przypłynęli do brzegów kampanii, misenos urągał bogom mówiąc, że nikt z nich nie potrafi tak pięknie grać. tryton porwał go i rzucił w morską toń, gdzie poniósł śmierć. 

achates, mieszkaniec troi, żołnierz, zabójca protesilaosa, został przyjacielem lub giermkiem eneasza. 

po wojnie trojańskiej astyoche znalazła się jako branka na okręcie greckim, który burza zagnała aż do wybrzeży południowej italii, tam nakłoniła towarzyszki, aby podpaliły okręt co zmusiło wszystkich do zostania w italii. 

w italii, król lacjum dał eneaszowi za żonę córkę lawinię. junona podburzyła przeciwko niemu latynów i rutulów, a eneasz udał się po pomoc do ewandra arkadyjczyka, który założył palladium i do wodza etrusków tarchona. 

pod nieobecność eneasza wódz rutulów turnus zaatakował obozy trojan. trojanie wygrali i zawarli pokój z rutulami. turnus uciekł pod opiekę junony. 

ostateczna bitwa z latynami i turnusem rozegrała się pod laurentum. wulkan zrobił zbroję dla eneasza. przekazała mu ją wenus. na zewnętrznej stronie tarczy wulkan zobrazował przyszłe dzieje italii i potomków eneasza (eneida). w bitwie zginęła amazonka camilla walcząca po stronie latynów. na wieść o tej śmierci turnus wyzwał eneasza na pojedynek i przegrał pojedynek, a także lawinię i panowanie nad latynami i rutulami. eneasz założył miasto lawinium. 

inny opis: jowisz zwołał bogów na naradę w sprawie wojny w italii i zabronił bogom mieszania się do walk. zakaz był skuteczny aż do czasów wojen punickich. o wojnie miał zadecydować los. tymczasem eneasz i 30 okrętów zbliżyło się, aby pomóc trojanom. nocą do floty podpłynęły nimfy, które były kiedyś statkami trojańskimi i zostały zamienione przez kybele. jedna z nimf poinformowała eneasza o sytuacji w obozie. turnus podzielił wojska na dwie części, jedna miała oblegać obóz, a druga wyruszyła przeciwko eneaszowi. w bitwie zginął pallas, syn ewandra. turnus zdarł z niego zbroję. eneasz chciał pomścić pallasa, ale nie mógł, gdyż junona za zgodą jowisza usunęła go z pola walki. dowództwo wojsk objął mezencjusz król etrusków, który zginął z rąk eneasza. ogłoszono dwudniowy rozejm w celu pochowania zwłok. eneasz odesłał zwłoki pallasa. rozejm został przedłużony do dwunastu dni.  pogrzebano zabitych. latynus naciskał na zawarcie pokoju, ale turnus był przeciw. zorganizowano pojedynek między turnusem i eneaszem. junona pomagała turnusowi, a wenus eneaszowi. jowisz odwołał obydwie boginie z pola walki i obiecał, że zwycięscy trojanie będą się nazywać latynami, a nazwa trojanie pójdzie w niepamięć (eneida). 

inna wersja: wojna pomiędzy eneaszem i latynusem z rutulami toczyła się o lawinię. po stronie eneasza walczył ewander z oddziałem konnicy pod dowództwem pallasa. turnus, wódz rutulów, zabił pallasa, a eneasz turnusa. druga wojna wybuchła po czterech latach. eneasz nie wrócił z wojny, utonął w rzece lub wenus wyniosła go z pola bitwy i zabrała do nieba. 

mezencjusz, etruski król caere, wygnany z synen laususem z miasta, schronił się na dworze turnusa, którego wsparł w wojnie z eneaszem. mezencjusz i lausus zginęli z ręki eneasza lub eneusz w cudowny sposób zniknął z pola bitwy, a mezencjusz po śmierci laususa zawarł pokój z askaniuszem. 

camilla została sławną wojowniczką, kiedy dorosła zdobyła władzę u wolsków i jako sojuszniczka turnusa podjęła walkę z eneaszem. zginęła z ręki jego sojusznika arrunsa. 

halesus walczył przeciwko eneaszowi jako sprzymierzeniec turnusa, zginął z ręki pallasa. 

wojna od strony latynusa, syna kirke i odyseusza, lub kirke i telemacha, fauna i mariki lub herkulesa i palanto: stanął po stronie eneasza, później zerwał sojusz i szukał wsparcia u turnusa, kiedy wybuchła wojna do której wmieszał się turnus, latynus zamknął się w pałacu i starał sie działać jako mediator. kiedy turnus zginął, latynus zawarł pokój z trojańczykami w imieniu ludów italskich lub zginął tajemniczo w czasie wojny z miastem caere i od tej pory był czczony jako jowisz lub zginął w decydującej bitwie z rutulami. 

eumedes, syn dolona, przeżył wojnę trojańską i zginął pod dowództwem eneasza w italii. 

roma, córka telefosa, żona eneasza, była jedną z dwóch osób, którym przypisuje się udział w powstaniu rzymu. 

askaniusz założył miasto alba longa, które było siedzibą rodu askaniuszy. 

po upadku troi tarchon i tyrsenos, synowie telefosa i hiery, wyemigrowali do etrurii. 

inna wersja: tarchon przyprowadził uchodźców etruskich z lidii do italii i założył kilka miast, uwięził kakusa wysłanego przez króla frygii marsjasza, aby zawładnął italią. gdy kakusowi udało się zbiec, opanował wraz z marsjaszem kampanię i zaatakował okolice rzymu. tarchon wszedł w porozumienie z herkulesem i zniszczyli najeźdźców, był sprzymierzeńcem eneasza i ewandra.

Waldemar Mierniczek