25. religie etrusków, italików, sabinów, wenetów, rzymian i włochów

 25. 9. 5. 4. ofiary (cz 2)

pales, bóstwo (męskie lub żeńskie) pasterzy i ich trzód, otrzymywał ofiary z miodu i mleka. podczas święta parilia obchodzonego 21 kwietnia na cześć bogini pales nie wolno było składać krwawych ofiar. westalki przygotowywały mieszaninę krwi konia zabitego w czerwcu podczas świąt marsa i popiołów spalonego wcześniej jagnięcia, mieszały to z ziołami i paliły. w domach na ofiarę przygotowywano ciasto z prosa i mleko, po modlitwach wypijano mleko zmieszane z winem. 

pax składano ofiary 30 stycznia i 30 marca na ołtarzu ara pacis augustae. 

plutonowi składano w ofierze zwierzęta o ciemnej sierści, czarne jagnięta i świnie. 

priapowi składano w ofierze pierwociny plonów. 

robigalia na cześć robigo obchodzono w ten sposób, że flamen quirinalis składał ofiarę z psa i owcy. organizowano wyścigi na cześć bóstwa. 

luperkal to jaskinia, w którym wilczyca karmiła romulusa i remusa, w tym miejscu corocznie składano w ofierze psa i dwie kozy. luperkalia były obchodzone do 494. 

salus przedstawiano jako osobę siedzącą trzymającą w prawej dłoni czarę ofiarną, z której wylewa się ofiara na ołtarz opleciony przez węże. 

saturnowi składano ofiary z ludzi w świątyni kapitolińskiej zbudowanej w 497 pne (italikowie, rzym). 

silvanusowi składano w ofierze owoce i "potomstwo zwierząt domowych", czynności ofiarne mogli wykonywać tylko mężczyźni. 

podczas świąt fordicidia tellus składano na kapitolu w ofierze krowę. przed żniwami rolnicy składali ceres i tellus świnię. 

każdy z kamieni granicznych był uświęcany przez ofiarę dla terminusa i był nazywany terminus. 

w trakcie vestaliów obchodzonych 9 czerwca na cześć westy, kobiety zamężne składały w świątyni westy ofiary w postaci pożywienia. 

volcanalia obchodzono na cześć wulkana 23 sierpnia. wrzucano do ognia rybki i inne drobne stworzenia (hipoteza: zamiast ofiar z ludzi) dla uchronienia mienia i dobytku przed pożarami. 

wertumnusowi składano w ofierze winogrona, kłosy pszenicy, jagody, jabłka, gruszki i śliwki. 

ofiary składane podczas świąt do tej pory nie wymienionych: 

- agonalia - rex sacrorum składał w regio ofiarę z barana prosząc o ochronę przed złem i śmiercią, zadawał pytanie "agone?" (czy mam uśmiercić?), 

- ambarvalie obchodzone w kwietniu przez bractwo arwalskie, uczestnicy przybrani w wieńce z kłosów oprowadzali po polach zwierzęta ofiarne, po ich zabiciu tańczyli i śpiewali pieśni (carmen arvate) na cześć marsa i larów. 

- compitalia - w mieście składano kurę w ofierze, 

- ludi romani - 17 września - ofiara z krowy, 

- ofiary argejskie - święto obchodzone 14 maja - składano bogom dar z życia ludzkiego, jako pamiątkę ofiarowania w iii pne na mocy wyroków ksiąg sybillińskich 27 greków pochodzących z argei lub na pamiątkę zwyczaju z zamierzchłych czasów, kiedy wszyscy ludzie powyżej 60 lat byli wrzucani do tybru. ofiarami byli najczęściej przestępcy i niewolnicy, później słomiane kukły, 

- paganalia - święto ku czci ceres i tellus, święto siewu, 2 lutego - składano ofiary w postaci tradycyjnych placków ofiarnych, wypieków domowych i ciężarnej maciory dla ceres i mater tellus, prosząc o ochronę zasiewów przed ptakami, mrówkami, zimnem, złą pogodą, chwastami i pasożytami. 

spolia opima, czyli osoba, która pokonała w bezpośrednim pojedynku wodza innej armii, składała w świątyni jowisza na kapitolu jego zbroję. jako spolia opima wymienia się romulusa za zabicie sabińskiego króla akrona, aulusa corneliusa cossusa za pokonanie króla wejów larsa tolumniusa (428 pne), marcellusa za pokonaniu wodza gallów wiridomarusa. oktawian august zablokował spolia opima marka licyniusza krassusa za pokonanie wodza bastarnów mówiąc, że nie był on samodzielnym dowódcą armii. 

podczas owacji wódz składał w ofierze owcę. 

lustrum to ofiara przebłagalna dla bogów w postaci świni, owcy i wołu. składana po zakończeniu cenzusu przez cenzora na polu marsowym w imieniu całego narodu. cenzor modlił się o pomyślność dla państwa rzymskiego. uroczystości odbywały się co pięć lat, po raz pierwszy w 566 pne. 

lustracja to obrzęd oczyszczający, połączony w niektórych przypadkach ze złożeniem w ofierze świni, barana lub byka. 

lustracja to obrzęd oczyszczający armii wyruszających na bitwę, odbywał się na brzegu morza. ofiara była w połowie wrzucana do morza, a w połowie spalana na ołtarzu. wojska stały pomiędzy obiema połówkami zwierzęcia. 

jednym ze sposobów dokonania się conventio in manum, czyli wejścia żony pod władzę agnacyjną (manus) męża, było confarreatio (złożenie jowiszowi ofiary z ciasta orkiszowego (panis farreus) w obecności dwóch kapłanów (pontifex maximus i flamen dialis) i dziesięciu świadków). 

ofiara libacji polega na wylewaniu na ziemię cennych płynów (wino, oliwa, olejki eteryczne). do tego celu stosowano specjalne płaskie naczynia z dziobkiem (patery). mleko było składane bogom w ofierze. 

tenia to opaska na głowę, przystrój honorowy lub kultowy, nakładana na zwierzęta ofiarne (np byki). 

agalma to wizerunek boga lub poświęcony mu dar, dar wotywny, np przedmioty i naczynia z metalu, pinaks, płaskorzeźby.

Waldemar Mierniczek