25. religie etrusków, italików, sabinów, wenetów, rzymian i włochów

25. 10. 2. 2. lato, jesień

 

neptunalia - 23 lipca, w okresie największej suszy. 

ferragosto - pogańskie święto obchodzone na zakończenie zbiorów, początkowo we wrześniu, a przez oktawiana augusta przeniesione na 15 sierpnia. 

święto dożynek - 21 sierpnia -  na cześć consusa, święto związane ze zwożeniem zboża do spichlerzy. 

volcanalia - 23 sierpnia - na cześć wulkana. do ognia wrzucano rybki i inne drobne stworzenia (hipoteza: zamiast ofiar z ludzi) dla uchronienia mienia i dobytku przed pożarami. 

brumalia - w dniu równonocy jesiennej. 

winobranie w zielonej górze - i połowa września, przez dziewięć dni - święto obchodzone od połowy xix w. wśród atrakcji koncerty, jarmark handlowy, prezentacja produktów regionalnych (pw lubuskie wina), korowód kilkuset osób idących za bachusem.

 

25. 10. 2. 3. zima

 

święto sol invictus (słońce niezwyciężone) - 25 grudnia - obchodzone od czasów aureliana wkrótce po przesileniu zimowym, co miało wpłynąć na datę obchodzenia bożego narodzenia, aby oba święta nie były obchodzone jednocześnie. święto poświadczone po raz pierwszy w 354. 

nowy rok - po wprowadzeniu kalendarza juliańskiego w 46 pne przesunięcie początku roku na 1 stycznia. 

główne święto janusa - pierwszy dzień roku (calendae lanuariae). składano sobie wzajemnie najlepsze życzenia i drobne podarki np ianual - specjalnie wypiekane ciasto jako dobrą wróżbę. w tym dniu powoływano na urzędy nowych urzędników, domy ozdabiano wieńcami i gałązkami wawrzynu. 

kalendy styczniowe - 1 stycznia - zaprzysiężenie nowych konsulów, którzy składali jowiszowi ofiarę z byka w podzięce za poprzedni rok. 

agonium - 9 stycznia, święto na cześć janusa. kapłan zastępujący władcę (rex sacrorum) składał janusowi w ofierze barana. 

paganalia -2 lutego - święto siewu ku czci ceres i tellus. składano ofiary w postaci tradycyjnych placków ofiarnych, wypieków domowych i ciężarnej maciory dla ceres i mater tellus, prosząc o ochronę zasiewów przed ptakami, mrówkami, zimnem, złą pogodą, chwastami i pasożytami.

 

25. 10. 2. 4. obrzędy i zwyczaje nie związane z porami roku (cz 1)

 

janus - poświęcony był mu każdy pierwszy dzień miesiąca. otrzymywał ofiarę z wina, kadzidła i owoców. 

święto eskulapa - 1 stycznia - składano ofiary eskulapowi, aby przyniósł rodzinie zdrowie i wyleczył ich ze wszystkich chorób. 

święto veiovisa - 1 stycznia - rocznica poświecenia świątyni veiovisa na wyspie tyberyjskiej. ludzie składali mu ofiarę, gdyż wierzyli, że jego przychylność jest każdemu potrzebna. prosili o odstąpienie od uśmiercenia bliskich im osób. 

compitalia - początek stycznia, zwykle trzy dni - podczas tego święta oddawano cześć larom i manom. rolnicy budowali na polu kapliczki, w których składali pługi i tyle drewnianych lalek, ilu członków liczyła rodzina. następnego dnia składano ofiarę za zwierzęta dla oczyszczenia gospodarstwa na nadchodzący rok. w mieście przewodniczący insuli (wielopiętrowego domu czynszowego) wznosił ołtarz na skrzyżowaniu ulic, gdzie składano ofiarę z kury. 

agonalia - 9 stycznia - ku czci janusa. rex sacrorum składał w regio ofiarę z barana prosząc o ochronę przed złem i śmiercią. zadawał pytanie "agone?" (czy mam uśmiercić?). 

iuturnalia - 11 stycznia - święto iuturny, święto funkcjonariuszy wodociągów i fontann oraz straży pożarnej, aby złożyć cześć bogini w miejscu, gdzie agryppa zbudował akwedukt aqua virgo. 

carmentalia - 11 i 15 stycznia - święto ku czci karmenty. flamen carmentalis składał ofiarę w świątyni obok bramy porta carmentalis. kobiety modliły się o szczęśliwy i bezpieczny poród i zdrowie dla dzieci. 

święto concordii - 16 stycznia. 

święto pokoju - 30 stycznia - początkowo święto wiejskie, rolnicy składali ofiary i prosili o pokój w państwie. oktawian august zmienił charakter obchodów rozkazując postawić na wszystkich skrzyżowaniach i ulicach kaplice ku czci lares compilates, następnie te kaplice zostały objęte kultem geniusza augusta, co przerodziło się w lares augusti. główne uroczystości odbywały się w ara pacis, ofiary składano na ołtarzach pokoju i w kaplicach prosząc o pokój.

Waldemar Mierniczek