20. religie chin (bez tybetu, mongolii wewnętrznej, sinciangu, mandżurii), taoizm, konfucjanizm, falun gong

20. 8. 2. 7. 7. etyka (cz 2)

cnoty konfucjańskie: ren (humanitarność), xiao (nabożność synowska), zhong (lojalność).

ren to cnota doskonała stanowiąca połączenie wszystkich pozostałych cnót. przed konfucjuszem rozumiana jako życzliwość władcy wobec poddanych, stopniowo przekształciła się w dobroczynność (konfucjanizm).

ren (moralność) dzieli się na xiao - miłość do rodziców, di - szacunek dla rówieśników, zhong - lojalność wobec władcy, li - normy zachowania (lunyu).

sumienie należy rozpatrywać w kategoriach indywidualnych, niezależnie od presji społecznej. ren łączy się z godnością człowieka (li zhi).

podstawowe cnoty: humanitaryzm, praworządność, poprawność, mądrość, lojalność. zmysł moralny człowieka jest odpowiednikiem kosmicznego porządku natury. prawość (yi) to powinność, obowiązek, spełnianie słusznych rzeczy ze względu na zawarte w nim dobro moralne. prawość jest prawością, gdy nie ma w niej korzyści. korzyść jest przeciwieństwem prawości. ren (humanitaryzm) stanowi "nie czyń innym, czego dla siebie nie pragniesz" (z "dialogów konfucjańskich"). zhong - lojalność wobec innych - ma miejsce wtedy, gdy czyni się dla innych to, czego chciałoby się dla siebie. shu (altruizm) to aspekt negatywny, nieczynienie innym tego, czego nie chce się dla siebie, zasada działania bez nagrody, ponieważ każdy człowiek ma obowiązki, które musi wypełniać. wartość działania nie leży w efekcie, lecz w podjętym wewnętrznym wysiłku. należy działać wypełniając obowiązki, a efekty powierzyć woli niebios, losowi, przeznaczeniu (mong). rozumieć ming oznacza rozumieć nieuniknioność wszechświata, z czego wyprowadza sie zasada nie zwracania uwagi na zewnętrzne porażki lub powodzenia. efektem takiego działania jest szczęście, ponieważ jesteśmy wolni od niepokoju o powodzenie naszych działań i od lęku przed porażką (konfucjusz).

z powyższego akapitu wynika, że złota reguła etyczna „nie rób drugiemu co tobie nie miło” zawiera się w "dialogach konfucjańskich" w postaci: "czego nie narzucasz sobie, nie narzucaj i innym".

nie wystarczy studiowanie klasyków i wyciszanie się przez siedzenie w ciszy, trzeba zaangażować się w praktykowanie miłości synowskiej. osoba działająca zgodnie z nią wie czym jest ideał jedności wiedzy i działania (zhixing heyi) (szkoła umysłu konfucjanizmu).

junzi to człowiek szlachetny, kierujący się w życiu cnotami jak nabożność synowska, sprawiedliwość, rozsądek, przestrzeganie etykiety (konfucjanizm).

poprzez zhong (lojalność) i shu (dobroć) osoba wyższa w hierarchii powinna wywierać wpływ moralny na osobę niższą w hierarchii, powinna wykazywać się troską o dobrobyt innych (zengzi).

nabożność synowska (xiao) to najważniejsza z konfucjańskich cnót, oznacza miłość, szacunek i posłuszeństwo wobec rodziców, przodków i krewnych, obejmuje bezwzględne posłuszeństwo wobec rodziców i starszego rodzeństwa, oddawanie im należnego szacunku, świadczenie pomocy i opieki, tuszowanie i naprawianie ich błędów, płodzenie męskich potomków, opiekę nad  starymi rodzicami, ukrywanie przed nimi problemów, dbanie o ich dobre zdrowie i samopoczucie, odbywanie żałoby po ich śmierci, oddawanie im kultu w życiu pozagrobowym (konfucjanizm).

cesarz yao wyznaczył shuna na następcę w powodu jego zalet, którymi górował nad jego rodzonym synem. gdy po powtórnym ożenku doczekał się nowego syna, shun cierpliwie znosił szykany i pozostał wierny ojcu, a jego postępowanie zostało uznane za pierwszy z 24 przykładów synowskiej miłości (konfucjanizm).

toju nakae uważał, że życie w zgodzie z własnym sumieniem, bez kierowania się egoistycznymi pobudkami, jest najważniejsze. wszelkie różnice między ludźmi sprowadzają się do sfery moralnej. propagował cnotę nabożności synowskiej, sprzedał własne miecze samurajskie celem zaopiekowania się chorą matką.

24 przykłady nabożności synowskiej znajdą się w rozdziale poświęconym liczbom i numerologii.

szczerość to jedna z cnót konfucjanizmu.

kodeks bushido zawiera elementy konfucjanizmu, zasady dobroci i współczucia (ren), uprzejmości (empatii, dzielenia niedogodnościami z towarzyszami, nawet gdy nie jest to konieczne), samokontroli i samodoskonalenia (nie uleganie afektom), wierności władcom.

legizm głosił obowiązek przestrzegania prawa bez względu na jej moralny aspekt.

koutou to gest szacunku dla osoby postawionej wyżej w hierarchii, uklęknięcie i oddanie trzykrotnego pokłonu. przed cesarzem klękano trzykrotnie, więc bito dziewięć pokłonów, nawet przed pustym tronem i wizerunkiem cesarza. obecnie stosowany w niektórych sztukach walki.

twarz to klasa zachowań związanych z moralnością i autorytetem w rodzinie, klanie, sąsiedztwie, pracy. chińczyk może utracić twarz tak jak europejczyk może utracić honor (nie dotyczy komunisty).

w społeczeństwie chińskim funkcjonują elementy kultury darów, dawanie podarunków wzmacnia więzi społeczne.

yiguandao podkreśla następujące cechy: życzliwość, prawość, uprzejmość, mądrość, kultywowanie wiary.

lojalność, przebaczanie, zbawianie świata, spontaniczne niedziałanie (wu wei), wierność, cierpliwość, szczerość, otwartość, cnotliwość, uczciwość, prawość, wytrwałość, miłość bliźniego, miłość synowska, życzliwość, pobożność, świadomość, oszczędność, prawdomówność, uprzejmość, harmonia to wartości zebrane przez minga xiaozhanga (tiandejiao).

falun gong opiera się na filozofii moralnej uznającej zasady prawdy (zhen), życzliwości (shan) i cierpliwości (ren).

Waldemar Mierniczek