wm religia

14. 9. 5. 6. liczby, numerologia (cz 1)   zero   olmekowie zaczęli używać "0" w iv w pne jako pierwsi na świecie oznaczając je muszlą. przejęli je od nich majowie .   dwa   jak we wszystkich innych mitologiach mamy tu do czynienia ze świętymi bliźniakami (lub co najmniej braćmi): - hahgwehdaetgah i hahgwehdiyu - ataensic , matka bliźniąt, zmarła przy porodzie, z jej ciała hahgwehdiyu stworzył świat ( irokezi ), - hun-hunaphu i vucub - bliźniacy, przegrali mecz w ullamaliztli ( ulamę , tlachtli ) zwaną pelotą, w następstwie złożono ich w ofierze i pogrzebano przy placu gry ( kicze ), - hunahpu i ixbalanque - bliźniacy po hunahpu hun-hunahpu i ixquic , pomścili ojca, który został zabity za to, że ogień wygasł; ixbalanque jest czasami przedstawiana jako kobieta ( kicze ), - hunbatz i hunchouen - synowie po hunahpu hun-hunahpu i xbaquiyalo ; hunbatz to gwiazda wieczorna, a hunchouen to gwiazda poranna ( kicze ), - hunavan i hun

14. 9. 5. 5. wróżenie, wyrocznie   przed każdą wyprawą wojenną sapa inka prosił huaca o wróżbę ( inkowie ). "malowany gmach" w pachacamac pełnił funkcję wyroczni. na jego szczycie na szóstym poziomie zbudowano zadaszone pomieszczenie z wizerunkiem pacha kamaqa ( wari , inkowie ). kapłani pełnili rolę wróżbitów. atahualpa rozbił głowę berłem wróżbicie przynoszącemu niepomyślne wieści ( inkowie ). do ixchel należała jedyna w świecie majów wyrocznia. była położona na wyspie cozumel. za pośrednictwem kapłanów bogini przepowiadała przyszłość o ile pytania dotyczyły spraw czysto kobiecych. kinich ahau itzamna był wzywany w związku z wróżbami dokonywanymi za pomocą świętych ksiąg ( majowie ). atrybutem ah pucha była czaszka kościotrupa na której majowie dodawali znaki i przepowiednie ( majowie ). buluc ch'abtan był bogiem przyjaznym ludziom, ale zsyłającym siedem lat suszy i wojen. jego osobę wiązano ze spełnieniem się niepomyślnych przepowiedni (

14. 9. 5. 4. ofiary (cz 3) pozostałe ofiary   bogini centeotl nie wymagała ofiar z ludzi ( totonakowie ). chalmecatecuhtli był bogiem ofiar ( aztekowie ). ce acatl topiltzin złożył w ofierze ojcu mixcoatlowi tygrysa, orła i wilka ( indianie mezoameryki ). centzon totochtin - 400 królików odpowiadających za 400 stanów po upiciu się, wymagali po każdym pijaństwie ofiary i pokuty ( aztekowie ). w dni, w które panowała wenus, wstrzymywano się od zwykłych czynności i robót i składano tlahuizcalpantecutli  ofiary i daniny dla pojednania się z bóstwem ( aztekowie ). w dniu ce tepactl ściągano wszystkie ozdoby z posągu huitzilopochtli , czyszczono go i kładziono na słońcu. camaxtle dostawał w tym dniu takie same potrawy, jakie dostawali władcy. po pewnym czasie potrawy te zabierali urzędnicy i rozdzielali pomiędzy siebie, zjadali i okadzali posąg, następnie ofiarowywali przepiórki, odcinając im głowy, aby krew spryskała posąg. władca ofiarowywał drogocenne kwiaty

14. 9. 5. 4. ofiary (cz 2)   ofiary z ludzi (cd) tonatiuh musiał być karmiony nieprzerwanie ludzką krwią, aby miał siłę krążyć po niebie i świecić. składano mu ofiary z ludzi. jego wizerunek przedstawia go pomalowanego na czerwono, w koronie, z wyciągniętym językiem symbolizującym nóż ofiarny ( aztekowie ). tlaloc , bog deszczu, oczekiwał ofiar z dzieci (głównie chorych niemowląt), gdyż łzy niemowląt sprowadzały deszcz. ofiary kojarzyły się z tlalokami , małymi pomocnikami tlaloca. rytuały były poprzedzone tańcami i procesjami, miały oprawę w postaci wielobarwnych strojów i masek. ofiary składano w czasie tezoztontli (krótki post) - miesiącu oczekiwania deszczu ( aztekowie ). yaotl otrzymywał w ofierze dzieci ( aztekowie ). podczas hueytozoztli (długi post) czczono młodą kukurydzę, składano ofiary z własnej krwi, która spływała na wiązki trzciny wystawione przy drzwiach domów, święcono nasiona, ozdabiano ołtarze domowe pędami kukurydzy ( aztekowie ). huitzil

14. 9. 5. 4. ofiary (cz. 1)   ofiary z ludzi   indianie mezoameryki składali ofiary z ludzi poprzez ścięcie lub wyrwanie im serca na kamieniu ofiarnym. stosowano także samoofiarę polegającą na przekłuwaniu języka, uszu i nóg.   w państwie inków bardzo rzadko składano ofiary z ludzi. w przypadku nadzwyczajnych wydarzeń (śmierć króla, dotkliwy nieurodzaj), wybierano jedną z mniszek acllahuasi i składano w górach w ofierze. jeżeli już składano ofiary z ludzi w huaca to były to najczęściej dzieci, gdyż uważano, że niewinne maja największą moc ułaskawiania bogów, zwierząt, kukurydzy i koki. dzieci z lluiiaillaco , które zostały złożone w ofierze, to piętnastoletnia dziewczynka ( aclla , dziewica), dziewczynka sześcioletnia, siostra przyrodnia starszej ofiary i chłopiec siedmioletni niespokrewniony. dzieci zostały odurzone cocą i piwem kukurydzianym, złożone na wulkanie llullaillaco . najpierw były tuczone przez rok kukurydzą i mięsem. razem z nimi znaleziono 146 bogatyc

14. 9. 5. magia, czary   jaguar uosabiał siły nadprzyrodzone ( olmekowie ). ixcuina jest boginią czarów ( aztekowie ). quetzalcoatl jest bogiem białej magii ( aztekowie ). yumi kaax porywał ludzi, a ci, którzy się odnajdywali, byli obdarzeni cudowną mocą ( majowie ). chalchihuihtotolin , nagual tezcatlipocy i symbol potęgi czarów, miał moc sprowadzania ludzi do samozniszczenia. pod postacią indyka mógł wymazać ich winy, oczyścić i odwrócić przeznaczenie ( aztekowie ). ixbalanque założył hunahpu magiczną głowę z dyni ( kicze ). cipactonal dała kobietom ziarna kukurydzy do czarów ( aztekowie ).   14. 9. 5. 2. praktyki magiczne   kallawaja stosują czary w trakcie uzdrawiania. ponadto używają amuletów do odstraszania demonów ( piraha ). mama (kapłan) po nałożeniu maski, która według wierzeń indian pochodziła sprzed potopu, wchodził w święty trans podczas którego komunikował się z bogami i przodkami i mógł uzdrawiać chorych ( kagaba ). br

14. 9. 4. 5. święte księgi, świadectwa pisane   indianie nie pozostawili po sobie świętych ksiąg takich jak biblia czy koran. najbliższy temu pojeciu jest popul vuh majów kicze, który najprawdopodobniej zawiera najmniej przekłamań i późniejszych wtrętów chrześcijańskich. poza popul vuh zachowało się szereg opisów religii indian mezoameryki, głównie misteków, azteków i majów, zwanych „kodeksami”. część z nich została spisana przez chrześcijan, a wiele nie dotrwało do dzisiaj ponieważ zostały zniszczone przez chrześcijan.   Waldemar Mierniczek

14. 9. 4. 4. geograficzne centra kultu (cz 5) Waldemar Mierniczek

14. 9. 4. 4. geograficzne centra kultu (cz 4) Waldemar Mierniczek

14. 9. 4. 4. geograficzne centra kultu (cz 3) Waldemar Mierniczek

14. 9. 4. 4. geograficzne centra kultu (cz 2) Waldemar Mierniczek

14. 9. 4. 4. geograficzne centra kultu (cz 1) Waldemar Mierniczek

14. 9. 4. 3. przedmioty kultu Waldemar Mierniczek

14. 9. 4. miejsca uprawiania kultu, przedmioty kultu   14. 9. 4. 1. natura/przyroda jako miejsce uprawiania kultu góry, masywy górskie, kaniony, skały , łuki kamienne, kamienne kręgi, jaskinie, jeziora, wodospady, źródła, drzewa wyznaczały święte miejsca plemienne, międzyplemienne, regionalne, kręgu kulturowego, miejsca pielgrzymek, w których lub w pobliżu których odbywały się modlitwy, posty, dary ofiarne, pochówki ciał zmarłych, ceremonie grupowe, spotkania obrzędowe, doroczne uroczystości ( indianie ameryki północnej ). do duchów można modlić się na wzgórzach lub w jaskiniach ( czuhowie ). studnie cenote to naturalne studnie w skale wapiennej połączone z gruntowymi zasobami wody, podstawowe źródło wody dla majów . prowadziły w zaświaty i były związane z kultem chaca . w okresach suszy wrzucano do studni ofiary z ludzi i przedmiotów związanych z kultem. ogrody są sanktuarium i domem bóstwa nunkui ( achuar ). 14. 9. 4. 2. świątynie, kapliczki, cmentarze, mi

14. 9. 3. 18. męczennicy   atahualpa odmówił nawrócenia się na chrześcijaństwo, został podstępnie uwięziony, a w zamian za uwolnienie zgodził się wypełnić dużą salę złotem, a dwie inne srebrem (6 ton złota i 11 ton srebra). mimo uiszczenia okupu został oskarżony o brak współpracy, kazirodztwo (małżeństwo z siostrą), poligamię, praktyki pogańskie i skazany przez dominikanów na karę śmierci przez spalenie na stosie. zgodził się na przyjęcie chrztu przed śmiercią (prawdopodobnie dlatego, że spalenie ciała było dla inków równoznaczne ze zniszczeniem duszy). został uduszony garotą ( inkowie ). tupac amaru , który prowadził partyzancką walkę z hiszpanami, został uwięziony i stracony przez ścięcie ( inkowie ). tupac amaru ii - potomek tupac amaru , był przywódcą powstania antyhiszpańskiego i antyjezuickiego. został skazany na śmierć przez rozerwanie końmi. ponieważ konie nie były w stanie tego dokonać poćwiartowano ciało powstańca ( inkowie ). pope to jeden z 47 tubylców,

14. 9. 3. 4. prorocy   ayahuasca zażywana przez szamanów w celach wprowadzenia się w trans umożliwiała jasnowidzenie. huytom ( zobnax ) był wieszczem ( huastekowie ). wśród kapłanów byli prorocy ( chilam ) ( majowie ). kenakuk to prorok, który zaczął zachęcać do przystosowania się kulturowego do białych, zabraniał alkoholu, poligamii i wojowania. przekonał część kikapów i potawatomich . tenskwatawa (1775-1834) był prorokiem i przywódcą religijnym. jego wizje przyczyniły się do zespolenia konfederacji plemion indiańskich, które walczyły ze stanami zjednoczonymi (szaunisi). wovoka , przywódca religijny pajutów , twórca tańca ducha, podczas ciężkiej choroby doznał wizji, która kazała mu wrócić na ziemię i polecić indianom by kochali się wzajemnie, żyli w pokoju z białymi, pracowali, nie kłamali, nie kradli, nie używali broni. w nagrodę spotkają się ze zmarłymi, a choroby i śmierć przestaną istnieć. za proroków rodzimych ruchów religijnych uchodzili także: