wm religia

14. 6. anioły, demony, herosi, półbogowie   14. 6. 1. anioły i demony   w mitologii indian brak jest aniołów i demonów, co tylko potwierdza, że jest to wymysł chrześcijan, którzy słowiańskie, celtyckie i germańskie bóstwa zamienili w demony. w ameryce nie było to konieczne, gdyż indian udało się wymordować, a i czasu od xvi w nie było wystarczająco dużo, aby dokonać tak ogromnej transformacji propagandowej.   14. 6. 1. 2. demony   złe duchy opiekuńcze, złośliwe, wyrządzające szkody demony anchanchu zwiazane były z określonymi odosobnionymi miejscami, zwykle jaskiniami, były źródłami chorób, śmierci, trąb powietrznych. np jipi związany był z górą o tej samej nazwie, otrzymywał ofiary w przypadku przerwania ciąży lub poronienia. jeżeli ofiary nie złożono zsyłał grad niszczący pola uprawne. ipoqapaqa to dobry demon górski, właściciel lam, alpak i wigoni, składano mu w ofierze krew tych zwierząt, dla utrzymania ich pogłowia ( ajmara ). oxlahun tox uważany był za

14. 5. 3. dusza   pojęcie duszy jest podobne do słowiańskich wyobrażeń o duszy, a w przypadku manitu i wakan tanka, pojęcie duszy przypomina wczesne wyobrażenia hinduistów i buddystów. zgodnie z niektórymi opisami, za duszę można uważać manitu ( algonkingowie ). wszystko, także przedmioty, posiada indywidualną duszę (manitu), z którą można komunikować się za pomocą dymu z palonego tytoniu ( kikapowie ). istnieje nieskończona ilość manitu (dusz) ( arapahowie , czejenowie , delawarowie , odżibwejowie , saukowie ). wakan oznacza każde stworzenie, obiekt. jest nieskończona ilość wakan tanka . sicun (myśl), nagi (duch śmierci), niya (tchnienie życia) a nagila (cień) są aspektami wakan tanka ( dakotowie ). każdy człowiek i każde zwierzę mają duszę. człowiek ma w duszy ducha zwierzęcia ( olmekowie ). duszę posiadają ludzie i zwierzęta ( irokezi ). zwierzęta mogą porozumiewać się z ludźmi, np kiedy dusza ludzka udaje się w podróż po spożyciu napojów halucynogennych ( a

14. 5. dusze, duchy przodków, reinkarnacja   14. 5. 1. duch   członkowie plemienia achuar wierzą w duchy. pomyślne łowy może zapewnić jedynie harmonijne współżycie ze zwierzyną i jej duchami opiekuńczymi.   istnieje świat duchów ( xigagai ) - istot bez krwi ( piraha ). duchami pory suchej są: yakairiti , pory deszczowej : saluma i kateoko ( enawene nawe ).   wszystkie elementy natury (wzgórza, strumienie, jaskinie itd) mają swoje duchy. duchy jaskiniowe, które często są przodkami mieszkańców miast, można prosić o radę i wsparcie. życzenie na łożu śmierci jest wiążące, jego niespełnienie duchy mogą karać chorobą lub nieszczęściem. do duchów można modlić się w przydomowych kapliczkach, jaskiniach, na wzgórzach, tunelach pod miastem san mateo ( czuhowie ). kaczyni to duchy natury, wysłannicy bogów, pośrednicy między światem bógów i światem ludzi. zidentyfikowano ok 300 kaczynów różniących się imieniem, maską, barwami, ozdobami z piór, skóry i materiału, zachowani

14. 4. 2. raje i krainy rajopodobne (cz 2) raje (cd): według innego opisu omeyocan to najwyższe niebo, siedziba ometecuhtliego i omecihuatl . tu tworzeni byli bogowie i dusze ludzkie, które tam wracały po oczyszczeniu się z ziemskości jako bezcielesne. stąd wyruszały dusze noworodków, ich długa droga pozwalała na ucieleśnienie się w łonie matki. tu wyznaczały się losy ludzi i wszystkich rzeczy ( aztekowie ). tezcatlipoca zamknął urodziwą xochiquetzal w dziewiątym niebie ( tamoanchan ), którym władała itzpapalotl ( aztekowie ). według innego opisu tamoanchan , rajska kraina, stanowiła 13 poziom nieba. została umiejscowiona ponad omeyocanem lub na ziemi lub w nieznanej jaskini. panami byli tam tonacateuctli i tonacacihuatl lub xochiquetzal . tam zostali stworzeni bogowie (przez panów raju i w inny sposób). tam znajdowały się rzeki, krynice, lasy pełne zwierzyny, wielkie cudowne drzewo, którego kwiatów nie można było ścinać, bo miały one moc obdarzania prawdz

14. 4. 2. raje i krainy rajopodobne (cz 1)   bóstwa rajów:   - anuanima - władca wszystkich istot niebiańskich zamieszkujących w niebie i przybierających postać ludzką ( arawak ), - itzpapalotl , która zamieszkiwała królestwo-raj tamoanchan ( aztekowie ), - oxlahun tox - pan trzynastego nieba ( tzeltalowie ),   raje:   powszechna wiara w życie w zaświatach i trudną drogę zmarłego w zaświaty ( mezoameryka ). droga do zaświatów prowadzi przez drogę mleczną ( kwakiutlowie ). zaświaty położone są na piaszczystych wzgórzach oddalonych o kilka dni drogi od siedzib plemienia ( czarne stopy ). w pałacu zacukali w teotihuacanie znajduje się malowidło przestawiające prawdopodobnie raj tlaloca . na obrazie góra, jezioro, dwie rzeki, drzewa, krzewy, kwiaty, kolby kukurydzy, drzewo kakao, motyle, ważki, ludzie odpoczywający i bawiący się ( aztekowie , teotihuacan ). aztekowie wymieniają 13 poziomów nieba (wg innych wersji 9 lub 12): - 1 ilhuicatl tlalo

14. 4. 1. światy podziemne i pośmiertne, piekło (cz 2)   światy podziemne i piekielne (cd):   mictlan jest czasami rozumiany jako itzmictlan , czyli najniższy poziom piekła, a czasami jako całe podziemia, czyli piekło, do którego trafiali słabi, starzy, zmarli na morzu śmierci i ci, którzy unikali walki, świat umarłych, znajdujący się na północy ( aztekowie ). zmarli przechodzili przez kolejne etapy piekła poddawani próbom magicznym, aby osiągnąć wieczny spokój. dusze musiały przejść przez dziewięć miejsc w ciągu czterech lat:   - 1 rwącą rzekę chignahuapan , - 2 wąskie przejście pomiędzy dwiema zrośniętymi górami, - 3 wejście na górę obsydianu, - 4 miejsca, gdzie dmie lodowaty wiatr, - 5 miejsca, gdzie łopoczą sztandary, - 6 miejsca, gdzie leci grad świszczących strzał, - 7 miejsce, w którym bestie zjadają serca, - 8 wąską gardziel górską, - 9 odpoczynek lub rozpłynięcie się w nicości (towarzyszył im pies koloru płowego i amulety) ( aztek

14. 4. świat podziemny i życie pośmiertne, wędrówka dusz   14. 4. 1. światy podziemne i pośmiertne, piekło (cz 1)   bóstwa świata podziemnego:   - kuma - pani świata podziemnego, gdzie zmarli wiodą szczęśliwy żywot ( yaruro ), - abuhene - bóg świata zmarłych i śmierci ( warao ), - xiuhtecuhtli - uosobienie życia po śmierci, chalmecatecuhtli - pomniejszy bóg podziemia, którego żoną była tzontemoc , huehueteotl , który przebywał w centrum podziemnego świata, mictlantecuhtli - władca zaświatów, który wraz z żoną mictlancihuatli rządził królestwem zmarłych mictlan , gdzie mieszkał na ostatnim dziewiątym poziomie; po zmierzchu umierał wchodząc w głąb ziemi i odradzał się następnego ranka, tlacitonatio - bóg świata podziemnego, który podczas zachodu słońca zapalał pochodnię i dawał światło umarłym, xipe totec - bóg wejścia do podziemi do mictlanu , xolotl - strażnik mictlanu, pies, któremu z powodu płaczu wypadły oczy przez co oślepł, co spowodowało, że lepiej

14. 3. 9. 2. dzień i noc   ataensic została zapłodniona na żółwiu przez istotę ze świata podziemnego i urodziła bliźniaki, z których jeden stworzył dzień, a drugi noc ( huroni ). dzień inków charakteryzował się tym, że nie występował podział na godziny, a czas określany był pozycją słońca nad horyzontem, czyli tym, jak daleko przemieściło się ono na niebie. metztli był bogiem nocy, a do itzamny zwracano się mówiąc: pan dnia, pan nocy ( majowie ). gdy słońce znikało za horyzontem, ixbalanque samotnie bronił ludzkości przed potworami nocy, co miało tłumaczyć następstwo dnia i nocy. kolejne remisy na polu gry ixbalanque i hunahpu w ullamaliztli (ulamę, tlachtli) tłumaczyły cykliczność dnia i nocy ( kicze ). camaxtle to bóstwo nocy ( chichimekowie , aztekowie ). ometeotl łączył przeciwieństwo dnia i nocy, huitzilopochtli był uosobieniem południa, tezcatlipoca władcą nocy, tezcatlipoca czarny jednonogim bogiem nocy, metzil panią nocy, yojualticitl boginią

14. 3. 9. czas   huehueteotl to pan czasu, a xipe totec to bóg czasu ( aztekowie ). stela 1 w coba zawiera datę 13.13.13.13.13.13.13.13.13.13.13.13.13.13.13.13.13.13.13.13.0.0.0.0. tzn 4,134105 x 1028 (41 kwadryliardów) czyli o 3 tryliony lat więcej niż wiek wszechświata, jakkolwiek mogło to być mechaniczne działanie artysty, który nie zdawał sobie sprawy z tego, co utrwalił w steli.   14. 3. 9. 1. kalendarz   kalendarz inków jest kalendarzem księżycowo-słonecznym, w którym jest 12 miesięcy księżycowych po 29-30 dni i około 11 dni dopasowywanych do przesilenia zimowego. innym kalendarzem stosowanym przez inków jest kalendarz słoneczny. kalendarz 13-miesięczny oparty na fazach księżyca stosowali saliszowie nadmorscy i indianie prerii . kapłani teotihuacanu opracowali kalendarz. zadaniem kapłanów była kontrola upływu czasu wg 365-dniowego kalendarza słonecznego ( tamub ) i 260-dniowego kalendarza rytualnego ( tzobnalaqui ) ( huastekowie ). kukulkan b