wm religia

  24. 9. 4. 4. geograficzne centra kultu (cz 5) Waldemar Mierniczek

  24. 9. 4. 4. geograficzne centra kultu (cz 4) Waldemar Mierniczek

  24. 9. 4. 4. geograficzne centra kultu (cz 3) Waldemar Mierniczek

  24. 9. 4. 4. geograficzne centra kultu (cz 2) Waldemar Mierniczek

  24. 9. 4. 4. geograficzne centra kultu (cz 1) Waldemar Mierniczek

24. 9. 4. 3. przedmioty kultu (cz 4) Waldemar Mierniczek

  24. 9. 4. 3. przedmioty kultu (cz 3) Waldemar Mierniczek

  24. 9. 4. 3. przedmioty kultu (cz 2) Waldemar Mierniczek

  24. 9. 4. 3. przedmioty kultu (cz 1) Waldemar Mierniczek

24. 9. 4. 2. świątynie, kapliczki, cmentarze, miejsca publiczne, domy (cz 3) kapliczki   kapliczki stawiano już na obszarze temenos .  minojczycy stawiali kapliczki na turniach i kaplice w pałacach.  kapliczki umieszczano na terenie cytadeli ( mykeńczycy ).  aresowi nie stawiano świątyni, a jedynie kapliczki poza murami miasta (informacja sprzeczna z innymi).  kapliczki stawiano dionizosowi i panowi .   cmentarze, groby   z poł iii tys pne pochodzą najstarsze groby tolosowe jako miejsca pochówku całych rodzin, zawierają dziesiątki zmarłych. przed grobowcami stawiano ołtarze, na których były odprawiane ceremonie ku czci zmarłych ( minojczycy ).  w olimpii znaleziono kurhan z ok 2500 pne o średnicy 27 m postawiony ku czci bóstw płodności.  później stawiano nagrobki w postaci steli , tolosu , mauzoleum .  obrzędy na cześć herosów odbywały się w temenosach , sanktuariach ( heroon ), obejmowały libacje, krwawe ofiary przy grobie i w sanktuariach. miały one na

24. 9. 4. 2. świątynie, kapliczki, cmentarze, miejsca publiczne, domy (cz 2)   świątynie (cz 2) ajtra wzniosła na wyspie hierze (sfajrii) świątynię ku czci ateny , zobowiązała wszystkie trojzeńskie dziewczyny do poświęcenia swoich dziewiczych przepasek przed zamążpójściem.  otrere ufundowała budowę wielkiej świątyni artemidy w efezie.  kypselos wzniósł świątynię w basilis i ołtarz ku czci demeter . w czasie święta demeter odbywały się tam konkursy na najpiękniejsza kobietę kraju parrazyjczyków. jako pierwsza wygrała żona kypselosa herodike .  agamedes , kerkyon i trofonios zbudowali świątynię apollina w delfach. trofonios zażądał od apollina zapłaty za świątynię. apollo obiecał uiścić zapłatę po ośmiu dniach, kiedy to agamedes i trofonios zmarli. śmierć to najlepsza zapłata jaką daje bóg.  agamedes , kerkyon i trofonios zbudowali świątynię posejdona w arkadii przy drodze z mantinei do tegei.  w świątyni w delos, miejscu kultu apollina , ołtarz został zbudowany p

24. 9. 4. 2. świątynie, kapliczki, cmentarze, miejsca publiczne, domy (cz 1)   świątynie (cz 1)   świątynia grecka to dom bóstwa mieszczący posąg będący przedmiotem kultu, dlatego wyodrębniła się z megaronu - domu, w którym mieszkali ludzie. kolumny w świątyni symbolizowały drzewa w gaju, pierwsze kolumny były drewniane (dębowe).  abaton to święte miejsce, okrąg sakralny, podziemne pomieszczenie przy świątyni greckiej, do którego dostęp mieli wyłącznie kapłani a czasem wierni, którzy poddali się oczyszczeniu rytualnemu.  adyton to miejsce święte świętych, ukryta część świątyni, do której dostęp mieli jednie kapłani i osoby wybrane, czasami miejsce wyroczni, miejsce na świętości, posąg boga.  po potopie deukalion wybudował pierwszą świątynię na ziemi. później deukalion budował liczne świątynie.  pitteus wybudował w trojzenie świątynię apollina , najstarszą świątynię w grecji.  świątynie były poświęcane jedynie najważniejszym bogom.  kilka świątyń miał pluton . 

24. 9. 4. miejsca uprawiania kultu, przedmioty kultu   24. 9. 4. 1. natura/przyroda jako miejsce uprawiania kultu   minojczycy uprawiali kult, między innymi, na górskich szczytach.  temenos stanowił wydzielony, nietykalny obszar poświęcony bóstwu lub kultom demonów , przodków, muz , herosów . w okresie archaicznym nastąpiło odejście od otwartych przestrzeni na rzecz drewnianych, a później kamiennych świątyń. temenos zawierał ołtarz, kapliczkę, kopiec, budowle narastające przez wieki, pomniki wotywne, trójnogi, posągi zwycięzców, herosów, skarbce, np w delfach, olimpii.   gaje i drzewa   np święty gaj akademosa nad rzeką kefisos, platanowy gaj akademosa otaczający jego grób na keramejkos koło akademii platońskiej (do xix w), gaj u stóp helikonu, fliunt - święty gaj cyprysowy, miejsce azylu.  poczas pierwszego dnia dionizji wielkich posąg dionizosa przenoszono do gaju akademosa . w gaju odprawiano nabożeństwo i organizowano ucztę. po zachodzie słońca posąg przen

24. 9. 3. 11. asceci   herakles był patronem ascezy.  słowo asceza pochodzi od askesis - ćwiczenie duchowe. pojęcie wprowadził do języka pyrron z elidy .  w mitologii i religii greckiej ascezy było niewiele. oto drobne ślady:  w pierwszym dniu małych misteriów eleuzyjskich neofici przechodzili rytuały oczyszczające, w tym post, w czasie ostatnich dni wszyscy uczestnicy stosowali między innymi posty (jak widać z opisu posty były jednodniowe, czyli podobne do ramadanowych).  w czasie dużych misteriów eleuzyjskich w trakcie obchodów stosowano dwudniowy post, a podczas ostatniego etapu święta zasadę milczenia.  orfizm głosił, że cierpienie życia w ciele można łagodzić przez praktyki religijne jak misteria i ascezę.  pitagorejczycy promowali zdrowy i ascetyczny tryb życia. potępiano współżycie seksualne przed ukończeniem 20 roku życia. obowiązkiem obywatela jest zostawianie po sobie zdrowego duchowo i cieleśnie potomstwa, czczącego bóstwa.  cynicy głosili abnegację

24. 9. 3. 7. teologowie   teologów w starożytnej grecji nie było, ale byli prekursorzy teologii chrześcijańskiej, do których możemy zaliczyć przedstawicieli wszystkich szkół filozoficznych, w szczególności platona i arystotelesa .  idea dobra: dobro samo w sobe nie istnieje i jest bytem niematerialnym, nadprzyrodzonym, doskonałym, miłującym ( platon - idea wykorzystana jako dowód na istnienie boga).  musiała istnieć pierwsza przyczyna istnienia świata, którą był bóg ( arystoteles , myśl wykorzystana jako dowód na istnienie boga).  teofrast z eresos traktował metafizykę uprawianą przez siebie jako teologię, czyli naukę o bytach najwyższych, niezmiennych i nieruchomych, inteligibilnych i ponadzmysłowych. filozof przyjął istnienie boga, którego nazywał rozumem.  według platona teologia to filozoficzne poznawanie bogów.  arystoteles uznawał teologię za dział filozofii, który wyjaśnia zasady funkcjonowania świata (kosmos) w odniesieniu do pierwszego poruszyciela.  filod

24. 9. 3. 2. szamani   religia grecka nie była religią szamańską. natrafiłem tylko na jedną informację wspominającą (i to mimochodem) o szamanach.  greccy szamani składali ofiary "odwracającym się bogom" i bohaterom, którzy zapewniali bezpieczeństwo i odrzucali zło, co było wyrazem magii apotropeicznej, czyli ochronnej.   24. 9. 3. 3. czarownice, czarownicy, czarodziejki, magowie, uzdrowiciele   kirke i medea były czarodziejkami . kirke oczyściła jazona i medeę z winy za zabicie apsyrtosa .  hekate była patronką czarownic i nekromantów (grecja, karia ).  kabirowie byli uważani za czarowników .  aglaonike (ii lub i w pne), astronomka, która potrafiła przepowiedzieć zaćmienie księżyca, była nazywana czarownicą .  czarownicami z tesali nazywano od iii do i w pne kobiety posądzane o magiczne kierowanie księżycem.  apoloniusz z tiany był czarownikiem i uzdrawiaczem chorych.  mag proklos uprawiał teurgię. podczas rytuałów oczyszczenia widzia

24. 9. 3. 1. kapłani (cz 2) religia greków wymagała kapłanów. kapłanki były dopuszczone do kultu na takich samych zasadach jak kapłani. inna wersja: kapłanki spełniały niektóre funkcje kapłańskie. rytualne obcowanie kapłanki z bóstwem odzwierciedlało symboliczne zaślubiny księżyca ze słońcem i rozpoczęcie nowego roku.  w xvi-xv w pne powstawały figurki gliniane, fajansowe, z kości słoniowej, z brązu bogini lub kapłanek w strojach dworskich: szeroka spódnica, obcisły kaftanik, piersi odkryte ( minojczycy ).  kapłani nosili na głowie opaskę zwaną tenia . diadem noszony przez kobiety i mężczyzn, był oznaką władzy kapłańskiej.  archigalli , kapłani kybele , nawiązując do samookeleczenia się attisa, musieli poddać się kastracji zanim zostali kapłanami. ceremonia odbywała się w czasie tańca kultowego przy akompaniamencie bębnów bijących w coraz szybszym rytmie. taniec kończył się wirowaniem i ekstazą, co oznaczało że bóstwo zawładnęło kapłanem. w tym stanie mógł wygłaszać przepowiedn

24. 9. 3. 1. kapłani (cz 1)   tiestes spotkał kapłankę (o której nie wiedział, że jest jego córką) i nie mogąc oprzeć się jej urodzie, zgwałcił ją, a z kazirodczego związku narodził sie ajgistos . pelopia popełniła samobójstwo ( mykeńczycy , grecja).  hero była kapłanką afrodyty w sestos, a leander mieszkał w abydos po drugiej stronie hellespontu. poznali się i zakochali podczas adoniów w sestos. hero jako kapłanka nie mogła wyjść za mąż, więc uzgodnili, że hero będzie zapalała lampkę w oknie swojej wieży, a leander będzie przypływał wpław wieczorem i wracał rano. pewnej burzowej nocy lampka zgasła, leander stracił orientację i utonął. kiedy rano hero zobaczyła na plaży zwłoki kochanka popełniła samobójstwo skacząc z wieży.  pierwszymi kapłanami apollina w delfach byli kreteńczycy z knossos, których przywiózł apollin pod postacią delfina.  w czasie oblężenia troi agamemnon brał udział w napadach na pobliskie miasta. w czasie jednego z nich porwał jako brankę chryzejdę

24. 9. kult, magia   24. 9. 1. kulty   w tym rozdziale wymienię tylko niektóre kulty:  - kult płodności ,  - fallicyzm ,  - kult ognia ,  -   kult astralny ( sabejczycy z harranu ),  - okrutny kult bogini- pszczoły ( graves ),  - kult przodków ( kalasze ),  - kult przodków o charakterze rodzinnym,  - kult herosów , który wyodrębnił się z kultu przodków i ma charakter obywatelski, rodzaje kultu herosów:  - kult założycieli miast, zwłaszcza w koloniach,  - kult słynnych bohaterów (np odyseusz , menelaos ),  - kult herosów lokalnych (np akademos );  - kult przy grobach (np przy tolosach thorikos i menidhi ),  - kult związany z wyroczniami (np amfiaros ),  - kulty uzdrowicielskie (np doryda w azji mniejszej),  - kult wina,  - kult władców hellenistycznych przejawiający się w przyjęciu imienia boga, ustawieniu posągu władcy w świątyni boga, wydzieleniu świętego kręgu, wzniesieniu ołtarza lub świątyni, organizacji procesji i świąt; różnica międ