wm religia

22. 8. 2. 2. płodność   22. 8. 2. 2. 1. płodność i rodzina   boginie i bogowie płodności:  - nintu ( mezopotamia ),  - isztar ( sumer ),  - ea ( babilonia ),  - anat ( babilonia ),  - baal , którego symbolem był byk pokazywany w akcie zapładniania jałówek jako wyposażony w niespożytą siłę seksualną ( akad ).  zmarłe dziewice i zmarli kawalerowie mogli zostać złymi duchami ( sumer ).  małżeństwa miały charakter endogamiczny ( babilonia ) i patrylokalny ( babilonia , mezopotamia ).  przepisy dotyczące spraw małżeńskich (np dziedziczenie, przynależność dzieci, zdrada małżeńska) były regulowane przez kodeks hammurabiego . procedura sprawdzania zdrady żony była oparta na próbie próbie wody. kobieta, która utonęła była winna.  małżeństwo monogamiczne regulowano prawnie na podstawie spisanej umowy. mężczyzna uiszczał pieniądze rodzicom żony. żona wnosiła posag. rozwód był możliwy, jeżeli małżonkowie nie wypełniali obowiązków, przede wszystkim nie mieli dzieci. mę

22. 8. narodziny, życie, śmierć   22. 8. 1. narodziny   nintur była opiekunką ciężarnych kobiet ( sumer ).  sarpanitu , żona marduka , była boginią ciąży i narodzin i opiekunką ciężarnych kobiet ( babilonia ).  anunitu to bogini narodzin dziecka ( babilonia ).  ninhursag nadawała formę życiu w łonie matki i była boską akuszerką bogów i ludzi ( sumer ).  lamasztu to żeński demon, groźny dla kobiet w czasie porodu i połogu, winny za poronienia i gorączkę połogową oraz śmierć matek podczas porodu, groźny dla karmiących matek. lamasztu powodowała choroby i śmierć niemowląt i małych dzieci. jako fałszywa akuszerka, mamka lub opiekunka wykradała dzieci matkom, w tym celu "chwytała" czyli dotykała swoje ofiary ( mezopotamia ).  pazuzu to demon, który chronił przed demonicą lamasztu . wisiorki w kształcie głowy pazuzu zawieszano na szyjach ciężarnych kobiet ( asyria , babilonia ).  kobiety zmarłe podczas porodu mogły zostać złymi duchami ( sumer ).   22.

  22. 7. 2. rośliny, rolnik (cz 2)   aby uchronić się przed działaniem demonów stosowano magiczny rytuał okadzania dymem cyprysów i cedrów , gdyż bogowie uwielbiali zapach kadzidła ( babilonia ).  las cedrowy był chroniony przez potwora huwawę , który został strażnikiem lasu na polecenie enlila ( sumer ).  gilgamesz marzył o wielkim cedrze . znalazł go w lesie cedrów, ściął drzewo, ale przypałętał się strażnik lasu cedrów, olbrzym huwawa . po rozmowie z olbrzymem gilgamesz ściął siedem cedrów rosnących przy domu potwora, obezwładnił go, a później go zabił, za co został przeklęty przez enlila ( sumer ).  człowiek o imieniu szukalletuda , pracowity ogrodnik, spojrzał na gwiazdy kiedy szalały burze piaskowe na skutek których drzewa nie rosły, i z ich układu (gwiazd, nie roślin) odczytał wyrocznię boską, zgodnie z którą zasadził drzewa sarbatu , które stanowiły osłonę dla jego roślin przed burzami piaskowymi ( sumer ).  lamasztu żyła jak wściekłe zwierzę w miejscach trud

22. 7. 2. rośliny, rolnik (cz 1)   anu i ki stworzyli różnorodne rośliny ( sumer ).  enlil sporządził motykę i zrobił nią dziurę w ziemi, a z tej dziury wyrósł jak roślina pierwszy człowiek ( sumer ).  ningirsu przekazał ludziom motykę , szpadel , kosz do noszenia ziemi i pług i kazał uprawiać rośliny i kopać kanały ( kronika władców lagasz ).  enki i ninki żyli na wyspie dilmun w rajskiej krainie, mieli kilkoro dzieci i z tego związku powstała cała roślinność kraju. z czasem enki nawiązał kazirodcze stosunki z córkami, co rozgniewało ninki. odzyskała nasienie enkiego z ciała bogini-pająka uttu , zasadziła je w ziemi, wyrosło osiem roślin. kiedy enki skosztował każdej z nich, choroba ogarnęła osiem części jego ciała. jedynie ninki mogła go uleczyć i uczyniła to umieszczając go w swym łonie, z którego urodził się ponownie ( sumer ).  nintur opiekowała się roślinnością uśpioną zimą ( sumer ).  nanna decydował o wzroście roślin ( babilonia ).  ninib jest bogiem

22. 7. 1. 4. pozostałe zwierzęta   dagon był bóstwem rybim , jego żoną była szala lub iszhara ( amoryci ).  enki był przedstawiany jako koziorożec z rybim ogonem ( sumer ).  personifikacje ea : kuribo - półr yba -półbaran, kululuznana ( oannes ) - półczłowiek, pół ryba ( asyria , babilonia ).  uttu to bogini- pająk , z której ninki odzyskała nasienie enki ( sumer ).  zwierzęciem iszhary był skorpion ( kasyci ).  pazuzu sprowadzał plagi szarańczy i głód ( asyria , babilonia ).   22. 7. 1. 4. 1. pies   świętym zwierzęciem guli był pies. wierni ofiarowywali jej małe kamienie lub gliniane figurki psów. często była przedstawiana z psem leżącym lub siedzącym u jej stóp ( mezopotamia ).  potworne psy stworzyła tiamat , aby zgładzić młodych bogów ( enuma elisz ).   22. 7. 1. 4. 3. lew   zwierzęciem isztar był lew ( mezopotamia ), lew był także jej symbolem ( sumer ).  zwierzęciem damgalnuny był lew ( sumer ).  iszkur występował pod postaci

  22. 7. 1. 2. ptaki/jajko   po siedmiu dniach potopu korab osiadł na górze nimusz , po następnych siedmiu dniach utnapisztim wypuścił gołębia , jaskółkę i kruka . kruk nie wrócił, co oznaczało, że znalazł ląd, na którym mógł osiąść ( akad ).  symbolem ninurty , boga rolnictwa, są pług i ptak siedzący na grzędzie ( sumer ).  symbolem harbe był ptak ( kasyci ).  symbolem szukamuny i szumalii był ptak na grzędzie ( kasyci ).  olbrzymie drzewo rosnące w eridu  jest strzeżone przez słoneczne ptaki ( chaldea ).  aszur był przedstawiany w ubraniu z ptasich piór w nawiązaniu do starego totemu asyryjczyków gołębia . gołąb był symbolem isztar .  poświęconym ptakiem esznuma była przepiórka ( asyria ).  symbolem zababy była laska z głową orła ( babilonia , mezopotamia ).  w mezopotamii znaleziono pisanki.   22. 7. 1. 3. kopytne   dzik jest posłańcem bogów, więc jego mięso było objęte zakazem spożywania w niektórych dniach ( babilonia ).   22. 7. 1. 3. 1.

22. 7. 0. przyroda/natura   isztar była patronką przyrody, boginią natury ( asyria ).  dumuzi opiekował odradzającą się przyrodą ( mezopotamia ).  belit , córka ea , stanowiła uosobienie pierwiastka żeńskiego w przyrodzie ( asyria , babilonia ).  pojęcia matka natura używali asyryjczycy i babilończycy . wśród amorytów zauważalny jest kult sił przyrody.   22. 7. 1. zwierzęta   utnapisztim , syn króla ubara-tutu, ostrzeżony przed potopem przez enki , zbudował statek, na którym umieścił żonę, krewnych, sługi, dobytek, rośliny i zwierzęta wszystkich gatunków. przybiwszy do lądu wypuścił wszystkie zwierzęta, zasadził rośliny i złożył ofiary bogom ( akad ).  utukku to demony straszące zwierzęta i mogące doprowadzić do ich śmierci ( babilonia ).  nanna decydował o pomnażaniu stad ( babilonia ).   22. 7. 1. 1. wąż/smok (krokodyl) na początku było dwoje bogów abzu i tiamat , reprezentujących dwoistość wszechświata będących równocześnie pierwiastkami męskim i

  22. 6. 4. półbogowie, herosi, geniusze, olbrzymy   22. 6. 4. 1. półbogowie, herosi, bohaterowie   ninsun to matka gilgamesza , którego poczęła z lugalbandą , interpretatorka jego snów ( sumer ).  lugalbanda został deifikowany, a za jego ojca uważano urasza ( sumer ).  gilgamesz żył ok 1 poł iii tys pne, był królem uruk . bohater był w 2/3 bogiem i w 1/3 człowiekiem. został prawdopodobnie deifikowany za zwycięstwo nad aggą z kisz i przeniesienie stolicy sumeru z kisz do uruk ( epos gilgamesz i agga z kisz ) ( sumer ).  "bohaterski ea stworzył formę istoty gilgamesz , wielcy bogowie stworzyli formę gilgamesza, bóg słońca użyczył mu męskości, bóg burzy użyczył mu heroizmu, wielcy bogowie stworzyli gilgamesza" ( epos o gilgameszu , wersja hetycka). enkidu był sługą, przyjacielem i towarzyszem gilgamesza . został stworzony przez bogów ( anu ) jako przeciwnik dla gilgamesza, który ciemiężył i prześladował mieszkańców miasta uruk . enkidu był dziki i niecywi

22. 6. 3. bóstwa opiekuńcze   podobnie jak w egipcie, każde miasto i miasto-państwo miało swoje bóstwo najwyższe, które pełniło rolę bóstwa opiekuńczego. na skutek wydarzeń historycznych zmieniały się (zmieniano) bóstwa, dlatego każde miasto mogło mieć kilka bóstw opiekuńczych w różnych okresach lub nawet kilka bóstw opiekuńczych w tym samym czasie. poniżej zestawienie bóst opiekuńczych w porządku alfabetycznym:  - adad - kurbail ( asyria ),  - anunitu - akad ,  - asarluhi - kuara ( sumer ),  - aszur - bóg opiekun miasta aszur , królów asyrii i asyryjczyków ,  - banihu - sam'al ( aramejczycy ),  - bar-maren , maran , martan , - hatra ,  - bau - lagasz ( sumer ),  - dagon - tuttul ( babilonia ),  - damgalnuna - malgum , lagasz , umma ( sumer ), kalhu ( asyria ),  - ea - opiekun ludzi ( babilonia ),  - el - sam'al ( aramejczycy ),  - enki - eridu ( sumer ),  - enlil - nippur ( sumer ),  - enzak i meskilak - failka i bahraj

  22. 6. 1. 2. demony   w mitologiach mezopotamskich, wbrew pozorom, nie ma dużo demonów, ale pełnią one niezwykle ważną, złowrogą rolę, są straszne. nie są to dobrotliwe demony słowiańskie czy shintoistyczne, ale okrutne demoniska i złe duchy (opisane w podrozdziale im poświęconym), które dążą do opętania człowieka i wyrządzenia mu zła. demony mezopotamskie, zwłaszcza babilońskie, powodują, że religie tam panujące są religiami strachu.  demony szkodziły ludziom i bogom, najczęściej były to dzieci anu , np siódemka bogów i złe utukku , z czasem ich liczba uległa powiększeniu. do demonów należały lamasztu , namtar , rabisu , który czaił się na ofiary w przejściach i kątach domowych, lilith ( babilonia ).  sebitti , siódemka bogów opiekuńczych, posiadały moc, która mogła być użyta przeciwko złym demonom. moc sebitti była przywoływana za pomocą zaklęć magicznych, symbolem sebitti było siedem kropek ( elam , sumer , mezopotamia ).  utukku to demony nie sprzyjające ludziom, prz

22, 4. 2. raje i krainy rajopodobne   rajów jest zawsze mniej niż piekieł.  w raju dilmun nikt nie chorował i nie umierał ( sumer ).  enki i ninki żyli na wyspie dilmun w rajskiej krainie ( sumer ).  dilmun to siedziba enki i ninhursang . słodka woda brała się tam z ujścia wody płynącej pod ziemią, które wyprowadził na powierzchnię enki. enki zjadł stworzone przez ninhursang rośliny i poznał ich naturę, za co bogini go przeklęła (???) ( sumer ).  po uratowaniu się z potopu zusiudra zamieszkał w krainie dilmun ( sumer ).  istnieją trzy nieba ułożone jedno nad drugim. anu zajmuje najwyższe niebo ( mezopotamia ).  ereszkigal  mieszkała w niebiesiech dopóki nie porwał jej potwór kur . enki starał się ją uwolnić, ale nie udało mu się ( sumer ).  nergal , syn enlila i ninlil , pierwotnie zamieszkiwał niebiosa. stoczył z teszubem walkę o władzę nad królestwem niebiańskim i przegrał. zszedł do świata podziemnego, gdzie został władcą i ożenił się z władczynią świata

22. 4. 1. światy podziemne i pośmiertne, piekło (cz 2)   isztar zdecydowała się zejść do świata podziemnego kur-nu-gi-a (krainy bez powrotu), którą władała jej siostra ereszkigal . isztar chciała objąć panowanie nad światem podziemi. ubrała się w najlepsze szaty, nakazała swej posłance ninszubur , aby w razie niepomyślnego przebiegu wypadków odprawiła żałobne obrzędy i prosiła enlila , nannę i enki , aby nie pozwolili jej umrzeć, zachowywała się władczo i wyniośle, ale okazało się, że jest bezsilna wobec praw me tej krainy. przed każdą z siedmiu bram wiodących do krainy zmarłych musiała oddać jakąś część ubrania i przed obliczem ereszkigal i siedmiu sędziów umarłych stanęła naga. sędziowie postanowili, że stanie się martwym ciałem, które powieszono na słupie. kiedy minęły trzy dni i trzy noce, ninszubur zaczęła błagać bogów o ratunek. enlil i nanna powiedzieli, że nie mogą się przeciwstawiać prawom bogów podziemi, enki uległ błaganiom i stworzył dwie uskrzydlone istoty galatur

  22. 4. świat podziemny i życie pośmiertne, wędrówka dusz   22. 4. 1. światy podziemne i pośmiertne, piekło (cz 1)   enki to personifikacja podziemia ( sumer ).  kraina zmarłych to ziemia bez powrotu, kraina bez powrotu ( babilonia ).  kur to obszar kosmiczny oddzielający ziemię o wód pierwotnych. w nim mieścił się świat zmarłych arali . wejście do świata podziemnego znajduje się w górach, a dla ludzi zmarłych wejściem jest grób. po wejściu do świata podziemnego, trzeba było przepłynąć rzekę "pożerającą człowieka", przejść przez siedem bram, wyznaczających siedem okręgów kur z których każda była chroniona przez odźwiernego. w centrum stał pałac z lazurytu, siedziba ereszkigal , równorzędnym królem podziemi był jej mąż nergal , było siedmiu władców w siedmiu okręgach i siedmiu bogów (sędziowie annunaki ). strażnikiem bramy ganzir był neti . utu i nanna po codziennej wędrówce po niebie schodzą do podziemi, by tam sądzić zmarłych. jednym z sędziów został gilgam