wm religia

22. 9. 6. 6. opętanie, egzorcyzmy   czarownicy i magowie walczyli ze złymi mocami stosując zaklęcia, egzorcyzmy i wytwarzając talizmany ( sumer ).  kiedy ofiara zdradzała objawy opętania przez demona wzywano egzorcystę, który przy pomocy zaklęć i obrzędów wyganiał złego ducha. ponieważ opętanie uważano za chorobę, egzorcyzmy łączono z zabiegami chirurgicznymi i sztuką medyczną ( mezopotamia ).  obrzędy w postaci zaklęć i egzorcyzmów miały za zadanie unicestwienie demona. egzorcyzmy były sposobem na odczynienie złych czarów ( babilonia ).  podczas obrzędów wypędzania demonów wzywano marduka , ea lub kilku bogów naraz, rzadziej enlila , anu , bogów ognia: girę , gibila i nusku ( babilonia ).  egzorcyzmy były odprawiane przez specjalnie wyznaczonych kapłanów:  - maszmaszu - kapłan egzorcysta i zakliniacz, zajmował się oczyszczaniem świątyni przed składaniem ofiar,  - apiszu - pomocnik maszmaszu ,  - aszipu - kapłan egzorcysta, zajmował się wywoływaniem i wypędzanie

22. 9. 6. 3. grzech, zbrukanie, pokuta   dobrem jest czyn pochwalany przez bóstwo, występki są wstrętne bogom ( babilonia ).  grzechem jest nieprzestrzeganie norm etycznych, których łamanie było karane przez sąd. grzech to rodzaj choroby. chory mógł zostać uznany za opętanego, wtedy stosowano wobec niego egzorcyzmy, sztukę chirurgiczną i zabiegi medyczne ( mezopotamia ).  spowiedź negatywna była jednym z elementów koniecznych do podjęcia przez bogów pomyślnej decyzji dla człowieka ( poemat o cierpiącym sprawiedliwym , babilonia ).  enki opiekował się prawami boskimi me , które isztar podstępnie mu odebrała i przewiozła do swojej świątyni e-ana w uruk ( sumer ).  me - prawa boskie, dane ludzkości przez bogów, odnosiły się do wszystkiego co było związane z organizacją społeczeństwa, były siłą utrzymująca świat w należytym porządku, strażnikiem praw byli po kolei: enlil , enka i isztar . me to ponad 100 reguł, z których odczytano część. dotyczą bohaterstwa, sprawiedliwoś

22. 9. 6. 2. modlitwy   kobiety modliły się do utu , aby wystąpił przeciwko gilgameszowi deprawującemu młode kobiety ( sumer ).  asarluhi to imię marduka wymieniane w formułach magicznych i podczas modlitw ( babilonia ).  modlitwa urszaggi z końca iii tys. pne miała formę pisemną i była skierowana do deifikowanego króla ur. zawierała uwielbienie dla władcy wywyższonego do pozycji anu i isztar , prośbę o powodzenie dla siebie i rodziny, prośbę o dobrobyt, zdrowie, pomoc ( sumer ).  babilończycy nie odróżniali modlitwy od zaklęcia. modlitwa rozpoczynała się od słowa zaklęcie i była sposobem przeciwstawienia się nieszczęściu, złu, sposobem znalezienia pociechy, wołaniem do boga z wymienieniem jego tytułów i przymiotów. orant opisywał swoją sytuację. w niektórych modlitwach podawał wskazówki postępowania odpowiednie dla bóstwa.  fragment modlitwy do sarpanitu : " zarpanitu , której miejsce jest wysokie, jasna jest beltija , wzniosła i potężna, wśród bogiń nie ma drug

22. 9. 5. 8. przedmioty magiczne   powszechnie stosowano amulety ( babilonia ). wytwarzano talizmany ( sumer ).  podobizny z głową huwawy pełniły rolę talizmanów ( sumer ).  amulety chroniły przed demonami. na nich były wypisane zaklęcia i wyrzeźbiony demon, przed którym strzegł amulet ( mezopotamia ).  inne przedmioty magiczne zostały wymienione i opisane w podrozdziale dotyczącym przedmiotom kultu.   22. 9. 6. pobożność, religijność   22. 9. 6. 1. msza, liturgia, rytuał, ceremonia, misterium   ea stworzył mistrza obrzędów ku czci bogów ( sumer ).  złe duchy utrudniały codzienne życie. były to dusze zmarłych gwałtowną śmiercią oraz na skutek kary za łamanie tabu lub osób niepogrzebanych zgodnie ze zwyczajem. sprowadzały nieszczęścia na żyjących. aby je unieszkodliwić odprawiano rytuały i zaklęcia ( babilonia ).  rytuał wypędzania niespokojnych duchów zmarłych odbywał się o zachodzie słońca przy wykopanym dole, do którego wkładano chleb i przez róg woła wlew

22. 9. 5. 7. klątwy, plagi, przysięgi, zaklęcia, błogosławieństwa   ea uśpił abzu zaklęciem i zbudował na jego ciele świątynię ( babilonia ). ea przy pomocy zaklęcia uśpił abzu i porąbał go na kawałki ( enuma elisz ).  przed rozpoczęciem walki o panowanie nad światem marduk i tiamat wymienili powitania i błogosławieństwa ( enuma elisz ). kiedy marduk szedł do walki trzymał w ręce zaklęte zioła. ( enuma elisz ).  aszipu to kapłan egzorcysta, który zajmował się wywoływaniem i wypędzaniem duchów i demonów przy pomocy zaklęć i rytuałów ( babilonia ).  maszmaszu to kapłan egzorcysta i zakliniacz. zajmował się oczyszczaniem świątyni przed składaniem ofiar ( babilonia ).  złe duchy utrudniały codzienne życie. były to dusze osób zmarłych gwałtowną śmiercią, osób ukaranych za łamanie tabu oraz osób niepogrzebanych zgodnie ze zwyczajem. sprowadzały nieszczęścia na żyjących, aby je unieszkodliwić odprawiano rytuały i zaklęcia ( babilonia ).  obrzędy w postaci zaklęć i egzorcyz

22. 9. 5. 6. liczby, numerologia Waldemar Mierniczek

22. 9. 5. 5. wróżenie, wyrocznie   nabu był bogiem proroctw ( babilonia ).  iszhara była kojarzona z wróżeniem z wnętrzności ( mezopotamia ).  nansze była związana z wróżbiarstwem i wyjaśnianiem snów ( sumer ).  ninsun była interpretatorką snów gilgamesza ( sumer ).  odczytawanie znaków ze snów było powszechne ( babilonia , chaldea ).  adad był związany z aeromancją ( babilonia ).  el to mędrzec wyjaśniający sny ( babilonia ).  wróżono z gwiazd (astrologia), zachowania się zwierząt, narodzin potworów, zjawisk przypadkowych - dla osób prywatnych, z wątroby zwierząt - dla króla, państwa i wysokich dostojników ( mezopotamia ), uprawiano ornitomancję ( mezopotamia ). w asyrii wróżono z oliwy.  wizerunki huwawy były związane z wróżbiarstwem, jeśli "jelita są jak huwawa" to będzie rewolucja, jeśli kobieta "urodzi dziecko w kształcie huwawy" będzie rewolucja ( sumer ).  sza'ilu to kapłan który interpretował sny metodą obserwacji unoszące

  22. 9. 5. 3. tabu, przesądy, pojęcie nieczystości   dzik był posłaniec bogów, dlatego jego mięso było objęte zakazem spożywania w niektórych dniach ( babilonia ).  złe duchy utrudniały codzienne życie, były to między innymi dusze zmarłych na skutek kary za łamanie tabu ( babilonia ).  w mezopotamii istniał zakaz wnoszenia żelaza do świątyni.   22. 9. 5. 4. ofiary, kozioł ofiarny   marduk złożył ofiarę z kingu , a z jego krwi stworzył pierwszych ludzi. kingu był bogiem, mężem tiamat , wziętym do niewoli po zwycięskiej bitwie marduka z tiamat, tzn że marduk złożył ofiarę z boga ( enuma elisz ).  utnapisztim przybiwszy do lądu po potopie wypuścił wszystkie zwierzęta, zasadził rośliny i złożył ofiary bogom ( akad ).  damgalnuna dostawała ofiary z ryb ( sumer ).  gula dostawała ofiary z kamieni i glinianych figurek psów ( mezopotamia ).  składano ofiary z jadła, napojów, oliwy, wina, niekiedy z krwi zwierząt ( mezopotamia ).  ofiara składana na ołtarzu stan

22. 9. 5. 2. praktyki magiczne   czarownicy i magowie walczyli ze złymi mocami stosując zaklęcia, egzorcyzmy ( sumer ).  obrzędy magiczne i amulety przeciwko szkodliwym demonom i duchom były stosowane nagminnie ( babilonia ). sztuka magiczna była praktykowana ( asyria ).  asu , kapłan uzdrowiciel, korzystał także z magii ( mezopotamia , mari ).  asarluhi to imię marduka wymieniane w formułach magicznych i modlitwach ( babilonia ).  praktykowano magię sympatyczną. wzywano marduka , stosowano ablucje z użyciem cebuli, daktyli, knota, wełny i koźlej sierści. rytuał odprawiano w izbie ablucji lub miejscu pobytu chorego (pokój, chata, brzeg rzeki). czasami zamiast magii sympatycznej stosowano substytucję, zastępowano przeklętego człowieka zwierzęciem, któremu kapłan podrzynał gardło ( babilonia ).  zachowały się tabliczki z opisami magicznych sposobów leczenia chorób, ochrony domu, pola lub sadu, procedur postępowania kapłanów podczas egzorcyzmów oraz z wykazami złych czynów

  22. 9. 4. 5. święte księgi, świadectwa pisane   Jest tego niewiele: enuma elisz i eposy o gilgameszu. 22. 9. 5. magia, czary   asarluhi , syn enkiego i damgalnuny , to znawca magii ( sumer ).  nabu to bóg wiedzy magicznej ( babilonia ).  marduk patronował magii ( asyria , babilonia ). Waldemar Mierniczek

22. 9. 4. 4. geograficzne centra kultu (cz 3)   oczywiście te wspaniałe zabytki istnieją już najczęściej jako ruiny, czego nie dokonał czas i kolejne wojny, to załatwiły interwencje amerykańskie w zatoce i barbarzyństwo isis. Waldemar Mierniczek

  22. 9. 4. 4. geograficzne centra kultu (cz 2)   oczywiście te wspaniałe zabytki istnieją już najczęściej jako ruiny, czego nie dokonał czas i kolejne wojny, to załatwiły interwencje amerykańskie w zatoce i barbarzyństwo isis. Waldemar Mierniczek

22. 9. 4. 4. geograficzne centra kultu (cz 1)   oczywiście te wspaniałe zabytki istnieją już najczęściej jako ruiny, czego nie dokonał czas i kolejne wojny, to załatwiły interwencje amerykańskie w zatoce i walka isis. Waldemar Mierniczek

22. 9. 4. 3. przedmioty kultu (cz 2)   poniżej nie tylko przedmioty kultu, także przedmioty stanowiące dowody kultu i przedmioty magiczne. Waldemar Mierniczek

22. 9. 4. 3. przedmioty kultu (cz 1)   tu będzie szersze ujęcie. poniżej nie tylko przedmioty kultu, ale także przedmioty stanowiące dowody kultu i przedmioty magiczne. Waldemar Mierniczek

22. 9. 4. miejsca uprawianiu kultu, przedmioty kultu   22. 9. 4. 1. natura, przyroda jako miejsce uprawiania kultu   z uprawianiem kultu w przyrodzie jest tak jak z mezopotamskimi szamanami, niby lasy, gaje i drzewa stanowiły miejsca odprawiania kultu, ale brak jest konkretnych przykładów. wręcz przeciwnie, potwór huwawa bronił lasu cedrowego, żeby mu cedrów nie pokradli, las cedrowy stanowił prywatną własność bogów, a ludziom od nich wara.  w bahrajnie rośnie drzewo życia (prosopis cineraria) na szczycie piaskowego wzgórza, wys 9,75 m, śred korony 25-27 m, ma 400 lat i jest związane z mitami o enkim , bogu słodkiej wody ( sumer ). korzenie drzewa sięgają 50 m w głąb, obok prowadzone są wykopaliska, znaleziono przedmioty z epoki dilmun .   22. 9. 4. 2. świątynie, kapliczki, cmentarze, miejsca publiczne, domy   kult uprawiany był przede wszystkim w obszarze okołoświątynnym i w samej świątyni. mowa jest także o kaplicach dla bogów. podczas pochodów i procesji w czasie

22. 9. 3. 2. szamani   została wyartykułowana hipoteza, że u podłoża religii mezopotamii leży szamanizm (złe duchy). problem polega na tym, że brak jest szamanów w sumerze i mezopotamii .  jedyne co łączy religie mezopotamii z szamańską religią azji jest niebo jako pierwotny i najważniejszy element świata oraz instancja nadająca władzę. jednakże brak rytuałów szamańskich polegających na łączności z duchami, natomiast dominują rytuały oczyszczenia z demonów i złych duchów, a to zupełnie coś innego.   22. 9. 3. 3. czarownicy, magowie   czarownicy i magowie walczyli ze złymi mocami stosując zaklęcia i egzorcyzmy, wytwarzali amulety ( sumer ).  w przypadku opętanie przez demona wzywano czarownika ( babilonia ). funkcje czarowników pełnili kapłani ( mezopotamia ).  kodeks hammurabiego groził złym czarownikom śmiercią, dlatego działali w ukryciu, np sprowadzali na kogoś śmierć prosząc o to bogów ( babilonia ).  mezopotamscy czarownicy przypominają perskich indoeuropej

22. 9. 3. 1. kapłani (cz 2)   znani kapłani:   - sin-leqi-unninni (xiii-xi pne), kapłan i skryba, autor eposu o gilgameszu w wersji akadyjskiej ( babilonia ),  - kabti-ilani-marduk - kapłan i skryba, ix-viii w pne, autor " eposu o bogu erra ", który został mu ujawniony we śnie ( babilonia ),  - naburimani - kapłan, ok 490 pne, najstarszy ze znanych astronomów babilońskich ,  - berossos - kapłan babiloński marduka w kompleksie świątynnym e-sagila , historyk, astrolog, przełom iv i iii pne, napisał "babyloniaka", trzy tomy o kulturze i historii babilonii.   kapłanki   funkcje religijne spełniały także kapłanki ( asyria , babilonia ).  wyborów arcykapłanek dokonywali ojcowie-królowie ( sumer ).  funkcje kapłanek:  - entu (żona boga) - kapłanka-dziewica o najwyższej randze pochodząca z najwyższej warstwy społecznej, mieszkała na obszarze świątyni w giparu , ten urząd kapłański zanikł po upadku państwa starobabilońskiego,  - ugbabdu

22. 9. 3. osoby   22. 9. 3. 1. kapłani (cz 1)   cała scena religijna mezopotamii zdominowana była przez kapłanów (sprawujących ten urząd niejako zawodowo).  kapłani mieli duży wpływ na rządy w miastach-państwach, stawali się królami-kapłanami, sprawującymi władzę z woli bogów (od kultury uruk w sumerze). kapłani zajmowali się katalogowaniem i spisywaniem bóstw. stare bóstwa znikały, pojawiały się nowe, łączono kilka bóstw w jedno ( mezopotamia ).  każde miasto-państwo posiadało swojego króla-kapłana, który miał władzę religijną, administracyjną i militarną ( sumer ).  kapłani mieszkali w świątyniach ( mezopotamia ).  sanktuaria stawały się ośrodkami wyspecjalizowanego rzemiosła i ceramiki, rolnicy mieszkali w sąsiedztwie świątyni i oddawali plony w zamian za narzędzia pracy wytwarzane w świątyniach. kapłani przejęli kontrolę nad gospodarką i irygacją, a co za tym idzie nad ludźmi i zasobami żywności ( sumer ).  kapłani nadzorowali kult, gospodarkę i administrację. ko

22. 8. 3. 1. wskrzeszenie, zmartwychwstanie   znane są sumer yjskie przekazy o zmartwychwstaniu.  galaturra i kurgarra , uskrzydlone istoty, które stworzył enki , aby wkradły się w łaski bogini podziemi ereszkigal i wydostały ciało isztar , podały isztar pokarm życia i wodę życia, dzięki którym bogini zmartwychwstała ( mezopotamia ).  nabu miał umiejętność wskrzeszania zmarłych ( babilonia ).   22. 9. kult, magia   22. 9. 1. kulty   wśród różnych dziwnych kultów, o których piszę lub nie w tej części notatek, wymienię:  - kult czaszek jako podstawa kultu przodków, ok 7000 pne, czaszki były gromadzone w podziemnych depozytach, a od ok 5500 pne wystawiane na widok publiczny w domach, sanktuariach, wzdłuż ścian na prostych podstawach z czerwonej gliny lub wypełniane gliną, twarze modelowano z gliny i wapna na wzór maski pośmiertnej ( bliski wschód ),  - kult płodności ( sumer, babilonia ),  - kult bogów płodności ( babilonia ),  - fallicyzm ( sumer ),  -

22. 8. 2. 7. 9. państwo   bala to płacony rotacyjnie przez prowincje sumeryjskie w czasie panowania iii dynastii z ur podatek pod postacią produktów rolnych (zboża), inwentarza (bydło, owce) i surowców (np drewno). dobra były gromadzone w centrach dystrybucji np puzrisz-dagan (bydło i owce) czy dusabara (produkty rolne), stąd były rozprowadzane dla władcy, do głównych świątyń kraju, w celu utrzymania urzędników administracji państwowej ( sumer ).  gun mada to podatek z podbitych ziem, gromadzony w centrach razem z podatkiem bala, płacony przez personel wojskowy okupanta  (sumer ).  urukagina , władca lagasz w latach 2378-2371 pne, był autorem reform społecznych, zajmował się walką z korupcją i wyzyskiem biedaków przez bogaczy, uwolnił wdowy i sieroty od płacenia podatków, nakazał opłacanie kosztów pogrzebów przez miasto, ustalił ceny minimalne, zniósł podatki małżeńskie, umniejszył uposażenia kapłańskie.   22. 8. 3. śmierć, nieśmiertelność   ereszkigal była bogini

22. 8. 2. 7. 5. 1. pismo   nabu to bóg pisma i sztuki pisania, zesłał ludziom pismo, tabliczkę glinianą i rylec, jego symbolem był rylec/klin ( babilonia ). były trzy rodzaje pisma: pismo zgłoskowe, pismo suzyjskie, i pismo babilońskie wynalezione przez sumerów. pierwsze gliniane tabliczki z pismem klinowym (iii tys pne) zawierały rachunki, umowy, hymny religijne , formuły zaklęć i mity ( babilonia ). dingir to determinatyw oznaczający w piśmie klinowym boga, istotę boską ( sumer ). po lewej dingir nowoasyryjski (źródło wikipedia), po prawej dingir nowosumeryjski (źródło wikipedia).   22. 8. 2. 7. 5. 1. 1. porównanie pism   porównanie pisma klinowego ugaryckiego z łaciną, greką, cyrylicą, głagolicą, pismem ogamicznym, n’ko i bopomofo znajduje się w rozdziale 4. 7. 2. poświęconym porównaniu pism.   22. 8. 2. 7. 8. władza   królowie zawdzięczali mardukowi ustanowienie władzy ( babilonia ).  nabu nadawał władzę królom i ustanawiał kolejność objęcia władzy ( b